1- Quê ngoại Phú Minh yêu dấu của tôi
Tôi lững thững đi theo anh cả về quê ngoại vào một buổi sáng cuối đông
lạnh lẽo. Hai bên đường số Một, nhiều ruộng lúa chiêm đã cấy xong, ngọn
lúa xanh mơn mởn ngút ngát cánh đồng. Những đàn cò trắng bay ngang lưng
trời thong thả sải cánh. Thỉnh thoảng một vài đàn cò hạ cánh xuống những
ruộng lúa vừa mới cấy xong bắt tôm bắt cá.
Đường từ nhà ba mẹ tôi đến quê ngoại dài tới hơn ba mươi cây số nên
chúng tôi cứ đi bộ thủng thẳng vừa đi vừa nghỉ. Đối với một cậu bé mới
hơn mười tuổi đầu gần hai tháng trời nay phải chịu đói chịu khát như tôi
thì đây là một chặng đường quá sức. Nhưng cứ nghĩ đến việc về quê ngoại
sẽ được ăn no là tôi lại phấn chấn bước trên đường.
Qua thị trấn Nghèn của huyện Can Lộc rẽ tay phải chừng 3 cây số là đã
đến xã Phú Minh, quê ngoại của tôi. Khác hẳn với quê nội tôi toàn nhà
tranh vách đất, quê ngoại Phú Minh có rất nhiều nhà xây gạch lợp ngói.
Quê ngoại hiện dần ra trước mắt chúng tôi là một vùng quê thanh bình bên
con đường cái rộng thẳng tắp đến tận chân núi Hồng Lĩnh nối với con
đường tam cấp lên tới Chùa Hương Tích trên lưng chừng núi ở độ cao 650
mét so với mặt biển. Dọc bên phải con đường cái lớn là một dòng suối
nước trong veo từ trên đỉnh núi chảy về khá nhiều cá rô, cá bống.
Cụ ngoại của chúng tôi, cụ Bang Hoành là một vị thân sĩ chống Pháp nổi
tiếng trong phong trào Cần Vương của Phan Đình Phùng. Cụ có nhiều người
con đỗ đạt học rộng tài cao trong đó có nhà chí sĩ yêu nước Võ Liêm Sơn
là ông bác ngoại đã nuôi mẹ tôi từ nhỏ nên chúng tôi vẫn gọi cụ Võ Liêm
Sơn là ông ngoại, bởi ông ngoại ruột của tôi mất lúc mẹ tôi còn bé. Các
cháu của cụ Bang Hoành và con cháu của cụ Võ Liêm Sơn chúng tôi đều gọi
bằng cậu, bằng dì và ai cũng giàu có, nhà xây lợp ngói mấy tòa.
Mấy lần trước về quê ngoại, tôi ấn tượng nhất là ngôi nhà thờ của cụ
Bang nay do một người cháu nội của cụ, cậu Chắt Thiện thờ phụng. Ngôi
nhà thờ này đã có từ lâu đời rồi nên rất thâm nghiêm. Năm 1930, quê
ngoại Phú Minh của tôi là một cơ sở của Xô Viết Nghệ Tĩnh nên nhà của cụ
Võ Liêm Sơn và các ông bà bên ngoại của tôi đều bị bọn Pháp đốt phá và
cướp hết tài sản vì họ là những người tham gia chống Pháp rất nổi tiếng.
Nhưng riêng ngôi nhà thờ của cụ Bang thì hoàn toàn không bị giặc Pháp
động tới. (Vậy mà trong CCRĐ vào mùa hè năm 1955, ngôi nhà thờ họ Võ của
cụ Bang đã bị đập phá tan tành, toàn bộ đồ thờ cúng cùng các hoành phi
câu đối đã bị đội CCRĐ đem chia quả thực cho bần cố nông trong xã).
Năm 1949 sau khi cụ Võ Liêm Sơn qua đời, cạnh bàn thờ của cụ còn dựng
thêm một chiếc gậy tay cầm bằng ngà voi có khắc dòng chữ Hán của Hồ chủ
tịch đề tặng. Nghe nói hồi ở Huế, cụ Võ Liêm Sơn đã học trước Nguyễn Tất
Thành một lớp. Nhưng sự học của Tất Thành không được đến nơi đến chốn
vì người cha làm quan phạm tội say rượu đánh chết người nên đã bị triều
đình Huế thải hồi. Bởi vậy, ông ngoại tôi rất thương và đã có một thời
gian cưu mang giúp đỡ. Đầu năm 1948, Hồ chủ tịch đã biên thư mời cụ Võ
Liêm Sơn lên Việt Bắc gặp gỡ đàm đạo một tuần rồi tặng cụ cái gậy đó.
Nhưng nghe nói trong khi đàm đạo, cụ Võ Liêm Sơn đã tỏ ra không tán
thành việc Hồ chủ tịch đã quá lệ thuộc dựa dẫm vào người Tàu để đánh
Pháp nên cụ nhất định đòi về. Trở về đến quê chỉ khoảng một thời gian
sau là ông ngoại tôi đã bị lâm bệnh nặng rồi mất. Đó có lẽ cũng là một
cái chết bí ẩn vì trước khi lên Việt Bắc, ông ngoại tôi vẫn còn khỏe
mạnh bình thường. (Cái gậy Hồ chủ tịch tặng cụ Võ Liêm Sơn này cũng đã
được đội CCRĐ chia quả thực cho một người cố nông mang đi chăn bò trên
núi Hồng Lĩnh, sau này đã được đưa về bảo tàng Hồ Chí Minh tại
tp Vinh, Nghệ An).
Đang vừa đi vừa suy nghĩ miên man như thế để cho quên chuyện đôi chân
bấy giờ càng lúc càng díu lại thì cổng nhà cậu Thành, một người em ruột
cùng cha khác mẹ của mẹ tôi đã hiện ra. Lúc đó đã xẩm tối nên cậu mợ tôi
đã không nhận ra được hai đứa cháu xác xơ gần như ăn mày này đang ngồi
bệt trước bậc thềm cổng. Mợ tôi liền hỏi vọng ra:
- Các cháu cần gì? Nhà còn khoai khô có lấy không?
Chờ mãi không thấy trả lời, cậu tôi phải ra tận cổng thì mới nhận ra
chúng tôi đang vừa đói vừa mệt. Lúc đó mợ tôi mới chạy ra vừa mở cổng
vừa khóc:
- Mợ xin lỗi các cháu! Vì ngày nào cũng có hàng đoàn con cháu địa chủ đi
ăn xin ngồi trước cổng nên mợ không nhận ra các cháu. Trời ơi! Sao đứa
nào cũng gầy xanh hốc hác thế này?
- Dạ, chúng cháu chào cậu mợ ạ! Nhà mẹ cháu bị quy địa chủ, thóc gạo
khoai sắn đã bị tịch thu hết rồi. Hai tháng trời qua chúng cháu đã đi ăn
xin nhiều nơi nhưng đi đâu cũng bị dân quân xua đuổi, nay không còn gì
để ăn nữa. Cháu đưa thằng Văn về đi chăn trâu cho cậu mợ để kiếm cái ăn,
thưa mợ!
Anh cả tôi lễ phép nói với cậu mợ Thành khi vừa vào tới trong nhà. Cậu Thành tôi lúc đó mới rơm rớm nước mắt, hỏi:
- Em út của các cháu nay mới hơn hai tuổi giờ biết lấy cái gì mà ăn để
sống? Lần này thằng cả cố gắng mang gạo về để nấu cháo cho em út ăn nhé!
Mẹ và các em cháu có ai làm sao không?
- Chúng cháu cám ơn cậu mợ, mọi người chỉ đói thôi ạ!
Anh cả tôi vừa nói vừa nhặt rau giúp mợ tôi chuẩn bị cơm tối. Tội nghiệp
cậu mợ Thành lấy nhau đã bảy, tám năm rồi mà chưa có con nên nhà vắng
tiếng trẻ con. Buồn lắm! Có mấy lần, cậu mợ Thành đã ngỏ lời xin mẹ tôi
thằng em út của chúng tôi về nuôi nhưng mẹ tôi chưa đồng ý. Cậu mợ Thành
ít ruộng nên không bị quy là phú nông hay địa chủ nhưng cuộc sống cũng
dư dả. Lần này thấy chúng tôi về chơi lại còn xin ở lại thì mừng lắm.
Sáng hôm sau, hai anh em tôi cùng cậu Thành đã đi thăm nhà dì Quý, một
người chị ruột cùng cha cùng mẹ của mẹ tôi. Ở Hà Tĩnh, các anh và các em
trai của mẹ đều được gọi bằng cậu. Còn chị hay em gái của mẹ thì đều
được gọi bằng dì, chứ không phân biệt chị thì gọi bằng bác, em mới gọi
bằng dì như ở ngoài Bắc. Nhà dì Quý ở xóm khác nhưng không xa lắm. Nhà
dì dượng Quý tôi nghèo, ít ruộng nhưng cũng đủ ăn, được quy là bần nông
nên không bị đội giảm tô o ép gì cả. Gặp chúng tôi, dì đã khóc:
- Trời ơi, bấy lâu nay các cháu đói lắm phải không? Mẹ các cháu, các em
cháu lấy gì mà ăn? Bảo mẹ đưa thằng út ra đây dì dượng nuôi cho không để
nó chết đói mất đó! Thôi trưa nay mời cả cậu Thành ở lại để dì dượng
thịt con gà cho các cháu ăn nhé!
- Chúng cháu cám ơn dì. Dì đừng bày đặt, chúng cháu ăn gì cũng được mà.
Anh cả tôi nói thế nhưng nghe nói đến thịt gà thì mắt đã bừng sáng lên
rồi.
Ăn cơm xong, dì Quý còn cho chục cân gạo để anh cả mang về quê. Buổi
chiều cậu mợ Thành cũng cho chục cân gạo nữa mang về cho mẹ tôi để nuôi
thằng út. Sáng hôm sau, cậu Thành lấy xe đạp chở anh cả tôi cùng hai
chục cân gạo về tận quê nhưng còn ban ngày nên không vào nhà gặp mẹ tôi
được.
Sau khi anh cả tôi về quê nội, cậu Thành mới dẫn tôi đi chào các cậu họ
hàng thân thích bên mẹ tôi, nhưng không thể đến được các nhà đã bị quy
là địa chủ vì đội giảm tô nghiêm cấm. Các cậu họ mà chúng tôi được đến
chỉ là những gia đình mới bị quy thành phần phú nông thôi. Thóc lúa sắn
khoai đã bị trưng thu để thoái tô cho tá điền rồi nên tất cả họ đều chịu
cảnh thiếu ăn.
Đi loanh quanh cả buổi sáng thăm và chào hỏi các cậu Cháu Dị, cậu Chu,
cậu Huấn, cậu Trì… Đi đến đâu, các cậu tôi cũng rất buồn, hỏi thăm mẹ
tôi sức khỏe ra sao, ba tôi có về không… Đến thăm nhà cậu Chu, cậu ấy
nói:
- Tội nghiệp mẹ cháu quá! Chưa đầy 10 tuổi đã phải mồ côi cả cha lẫn mẹ.
Nếu ngày đó không có cụ Võ Liêm Sơn và bà Hàn ở Phát Não nuôi lớn thì
không biết mẹ cháu sẽ thế nào. Cũng may mẹ cháu đã gặp được gia đình ông
bà nội cháu là người phúc đức, thương yêu mẹ cháu như con đẻ. Nhà ba mẹ
cháu nghèo vậy mà cũng bị quy là địa chủ thì đúng là hết chỗ nói rồi!
Tội nghiệp anh em các cháu, nay biết lấy gì ăn để mà sống qua ngày đây?
Đến nhà cậu Huấn, thấy nhà cửa tan hoang. Chưa kịp ngồi xuống ghế, cậu ấy đã hỏi:
- Ông bà nội cháu bây giờ ra sao? Có khỏe không?
- Dạ bà nội cháu vừa bị ngã què chân mấy tháng nay nhưng ông nội cháu
vẫn còn chống gậy đi ăn xin được, cậu ạ! Tôi nói lí nhí như sợ bị cậu ấy
mắng vì thấy cậu có vẻ đang bực bội điều gì đó.
- Cậu đã mấy lần nói với ba cháu rồi. Đi làm cách mạng như ba cháu chỉ
tổ làm khổ ông bà nội và mẹ cháu chứ có được ích gì cho người thân
không? Có nuôi được các con không? Ủy viên thường vụ tỉnh ủy tỉnh Thanh
Hóa thì mỗi tháng được phát mấy cân gạo nuôi con, hả? Cứ đi biền biệt
như thế, ở nhà ruộng không ai cày cấy, phải phát canh thu tô nên bị quy
là địa chủ phải bán hết mọi thứ trong nhà đi để thoái tô... Nhục quá!
Chính ba các cháu là người đã rước voi về giày mã tổ đó, cháu có hiểu
không?
- Thôi mà anh! Cháu còn nhỏ dại, anh đừng nói như thế làm cháu nó tủi
thân anh Huấn ạ! Cậu Thành tôi nói vậy rồi bảo tôi chào cậu Huấn và dắt
tôi đi sang nhà khác.
2- Các cậu tôi nói về chủ trương CCRĐ của Hồ chủ tịch
Cuối buổi sáng ấy, chúng tôi đến thăm cậu Chắt Thiện, người thờ phụng
nhà thờ họ Võ thì tôi đã thực sự bị sốc. Cậu Chắt nhìn đứa cháu vừa gầy
vừa xanh rồi quay sang cậu Thành vẻ bức xúc nói:
- Tôi không ngờ Hồ chủ tịch lại ác như thế! Ông ta đã ra tay tiêu diệt
những ai? Tất cả những người đã dốc lòng ủng hộ cuộc kháng chiến chống
Pháp 9 năm theo lời kêu gọi của ông ta, có đúng vậy không? Bà Nguyễn Thị
Năm ở Thái Nguyên còn ủng hộ kháng chiến cả trăm cây vàng, bao nhiêu là
tiền bạc, thóc gạo, còn cho cả hai thằng con đi bộ đội nữa…Vậy mà chính
tay Hồ chủ tịch với bút danh C.B. đã viết bài báo “Địa chủ ác ghê” để
vu cáo bà Năm những tội ác mà bà ấy không hề phạm để lấp liếm cho cái vụ
xử tử hình một cách dã man người phụ nữ nhân hậu và yêu nước ấy! Thế mà
nghe nói ông ta còn tìm mọi cớ để đổ lỗi cho các cố vấn Trung Quốc đã
giết bà Năm! Các cố vấn Tàu do ông ta mời sang giúp, làm sao lại có thể
vượt quyền chủ nhà được? Đó là luận điệu lừa bịp bọn trẻ con, lừa dối lũ
nông dân mù chữ chứ làm sao bịp được thiên hạ, hả chú?
Cậu Thành tôi sợ xung quanh nghe thấy nên nhỏ nhẹ nói với cậu Chắt:
- Năm 1953 anh đang dạy học ở Thái Nguyên phải không? Anh Chắt có đi dự
và chứng kiến vụ xử tử bà Nguyễn Thị Năm không mà anh nói mạnh mồm như
thế? Theo tôi, chuyện này phức tạp lắm vì nó liên quan đến các cố vấn
Trung Quốc, anh ạ. Biết đâu vụ án này do bọn Tàu xúi dục thì sao? Hồ chủ
tịch là vị cha già của dân tộc! Có vị cha già nào lại nỡ giết oan cô
con gái ngoan của mình không? Anh thử nghĩ mà xem!
- Đứa nào tôn vinh Hồ chủ tịch là cha già dân tộc, hả? Cha già dân tộc
là người đã sinh ra cả dân tộc Việt Nam này à? Sinh ra cả Lạc Long Quân,
sinh ra cả các Vua Hùng... và sinh ra cả bác Võ Liêm Sơn của chúng ta,
người đã từng cưu mang ông ta trong lúc hoạn nạn ấy à? Hay Hồ chủ tịch
còn là người đã đẻ ra cả cụ Nguyễn Sinh Sắc nát rượu từng đánh chết
người ngày xưa ấy?
Cậu Thành tôi cố tìm cách ghìm cơn giận đang dâng trào trong cậu Chắt lại:
- Trần Dân Tiên là người đã tôn vinh Hồ chủ tịch “là cha già dân tộc” trong cuốn “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ chủ tịch”
viết bằng chữ Hán anh đã đọc rồi còn gì nữa. Còn Trần Dân Tiên là ai
thì lịch sử sẽ làm sáng tỏ. Nhưng theo tôi, chắc chắn hắn không phải là
một người đàng hoàng. Bởi hắn viết như thế là phỉ báng cả dân tộc Việt
Nam của chúng ta. Không chừng Trần Dân Tiên là một tên người Tàu cũng
nên? Điều tôi muốn hỏi anh là, khi trực tiếp dự các buổi đấu tố bà Năm,
anh thấy có điều gì bất thường không cơ?
- Khi nhìn thấy những kẻ đang hùng hổ đấu tố bà Năm, một bà láng giềng của bà Năm đã nói khẽ vào tai tôi: “Chúng
là bọn lưu manh trong xã tôi đó. Năm đói 1945, thậm chí còn được ăn
cháo phát chẩn của bà Năm nữa đấy. Nhưng tôi xin cam đoan với thầy Thiện
là bà Năm không bao giờ thuê mướn bọn lưu manh này làm việc trong các
đồn điền của bà ta đâu. Tất cả là bịa đặt, vu khống, thầy ạ! Chúng được
ông đội trưởng đội CCRĐ hứa, ai đấu tố càng hăng sẽ được chia càng nhiều
quả thực. Thế thôi!”
- Anh Chắt ơi, tôi biết anh không bao giờ nói dối. Nhưng những điều anh
vừa nói là rất nguy hiểm cho tính mạng của anh và cả gia đình anh nữa.
Ngày nào cũng có người rình mò quanh nhà của chúng ta. Nên nếu nhỡ chúng
nghe được rồi báo cáo lên đội giảm tô thì sao? Tôi lạy anh! Anh đừng để
cho thằng cháu nhà chị Trung phải nghe những điều như thế, nhỡ trẻ con
dại miệng nói ra thì nó cũng sẽ bị chết oan đó anh ạ!
Khi về đến nhà, cậu Thành còn cho tôi biết thêm, cậu Chắt từng đỗ tú tài
Tây toàn phần thời Pháp thuộc nhưng không ra làm quan mà xin đi dạy
học. Cậu theo kháng chiến 9 năm nên cũng đã có 5 năm dạy bổ túc công
nông cho kháng chiến tại huyện Đại Từ, Thái Nguyên. Tại đó cậu Chắt đã
có một thời gian kết thân với bà Nguyễn Thị Năm. Do đó sau khi bà Năm bị
hành hình, cậu ấy đã bỏ hẳn nghề dạy học về nhà cày ruộng. Hễ có dịp
gặp người thân là cậu ấy lại nhắc đến vụ án đau thương đó bằng nỗi phẫn
uất không kiềm chế được. Rồi cậu Thành xoa đầu tôi căn dặn:
- Người giận quá có thể hóa mất khôn! Cậu không biết trong cái câu
chuyện mà cậu Chắt đã kể cho cậu cháu ta nghe hôm nay đã có bao nhiêu
phần đúng, bao nhiêu phần sai. Nhưng việc cậu Chắt đã nói động chạm đến
Hồ chủ tịch như vậy là không nên! Vì tay chân của Hồ chủ tịch có ở khắp
nơi, nếu chúng tình cờ nghe được có phải là thiệt mạng rồi không? Cháu
chớ có dại mồm kể lại cho bất cứ ai nghe chuyện này nhé. Tội chết đó
cháu ạ!
Khoảng hơn chục ngày sau, cậu Viên Trạch ở bên thị trấn Nghèn sang chơi.
Cậu Viên là một người cháu họ của cụ Ngô Đức Kế. Nghe nói anh em tôi từ
Đức Lâm ra chơi nên cậu ấy sang để hỏi thăm về mẹ tôi. Đêm đó, cậu Viên
đã ngủ lại nhà cậu Thành tâm sự suốt đêm. Đêm khuya tĩnh lặng, hai cậu
nói chuyện với nhau rất khẽ nhưng tôi cứ cố lắng nghe nên không tài nào
ngủ được. Đầu tiên, cậu Viên kể:
- Hôm nọ anh Xuân Diệu về quê chơi có ngủ ở nhà tôi một đêm. Tôi nói với anh ấy thế này: “Phần
lớn con cháu của cụ Ngô Đức Kế nhà mình đều bị quy là địa chủ và phú
nông rồi. Địa chủ thì khổ lắm vì không ai được tiếp tế cả. Cho nhau củ
sắn, củ khoai, bát gạo cũng đều phải dấm giúi vào ban đêm. Tôi chưa thấy
có thời đại nào lại tàn ác đến như thế, anh ạ. Anh xem cả dưới thời
Pháp thuộc, người ta cũng đâu có dã man đến như thế! Bọn Pháp chỉ đàn áp
người nào chống đối chúng. Còn thời cụ Hồ thì lại đi đàn áp tất cả
những người đã từng ủng hộ cách mạng mới lạ đời chứ! Thật không thể nào
tưởng tượng được. Nghe nói cụ Hồ đã ăn phải bã của bọn Tàu nên mới đổ
đốn ra như thế! Hay cụ đã nghe theo lời Mao Trạch Đông chống lại cả dân
tộc Việt Nam? Ở gần trung ương anh có biết gì hơn không? Hay cụ Hồ đang
gặp phải sai lầm, hả anh?” Chú có biết Xuân Diệu đã nói sao không? Anh
ấy nói:
- Đối với cụ Hồ, theo tôi mọi cái cụ đều đã tính kỹ. Tất cả mọi sự việc
đều được diễn ra theo ý đồ của cụ từ đầu chí cuối nên không hề có cái
được gọi là sai lầm đâu, chú Viên ạ! Tại sao cụ biết quá rõ bà Nguyễn
Thị Năm là một người đã có công rất lớn đối với cách mạng mà cụ vẫn cho
bắn? Tại sao biết bao nhiêu cán bộ đảng viên đã từng vào tù ra tội vì
cách mạng mà cụ vẫn cho quy là “quốc dân đảng” rồi bỏ tù hoặc xử bắn? Vì
cụ muốn thể hiện cho Liên Xô và Trung Quốc thấy, cụ cũng là một vị lãnh
tụ cộng sản vĩ đại! Thắng thực dân Pháp mới chỉ là lãnh tụ giải phóng
dân tộc thôi. Nay cụ còn muốn mình sẽ trở thành một vị lãnh tụ của phong
trào cộng sản quốc tế lỗi lạc hơn cả Mao Trạch Đông và Stalin nữa cơ!
Chú cứ nhìn vào đôi mắt Hồ chủ tịch mà xem. Đó là đôi mắt của một kẻ vĩ
cuồng tham vọng tột độ. Tôi làm thơ nên tôi hay quan sát đôi mắt, cửa sổ
của tâm hồn mà. Với những kẻ tham vọng tột độ như thế thì dù có bắn
chết vài vạn người chứ có bắn chết cả một dân tộc để đạt được mục đích
của họ thì họ cũng sẽ sẵn sàng!
- Những lời thì thầm ấy của Xuân Diệu làm tôi hoang mang quá chú Thành
ạ! Cậu Viên nói tiếp: - Tôi đã bức xúc hỏi Xuân Diệu: “Vậy có hàng vạn
người bị bắn oan ở các địa phương như thế, liệu cụ Hồ có biết không
anh?”
Lúc đó, Xuân Diệu đã trả lời:
- Cụ Hồ biết chứ! Mỗi ngày có tới hàng trăm lá thư kêu oan gửi cho cụ,
bọn thư ký đọc rồi báo cáo lại cho cụ nên cụ biết hết! Nhưng cụ Hồ không
phản hồi vụ nào cả vì cụ thấy nó đang diễn ra theo ý đồ của cụ. Giả sử
cụ Ngô Đức Kế, cụ Võ Liêm Sơn của chúng ta sống đến giờ và cũng bị đội
CCRĐ bắn chết thì cụ Hồ cũng sẽ không can thiệp. Vì đối với những kẻ
cuồng vọng như Hitler, như Stalin, như Mao Trạch Đông, như Kim Nhật
Thành…thì mạng sống của người khác chỉ là như con sâu con kiến mà thôi,
chú ạ!
Cậu Viên thổn thức kể tiếp:
- Tôi quá ngạc nhiên trước những đánh giá về Hồ chủ tịch của Xuân Diệu
nên mới hỏi anh ấy: “Tôi nghe nói cụ Hồ quý anh và Cù Huy Cận lắm, mà
sao anh lại đánh giá về cụ Hồ như thế?” Lúc đó Xuân Diệu mới phân bua:
- Ngoài Tố Hữu và một số văn nghệ sĩ cơ hội ra, cụ Hồ rất dị ứng với
những văn nghệ sĩ chính trực nên làm gì có chuyện cụ Hồ quý chúng tôi!
Chú biết vì sao không? Vì cụ sợ bọn văn nghệ sĩ sẽ đọc được những ý nghĩ
thâm hiểm của cụ. Cụ Hồ là người không có tình yêu gia đình, không có
tình bạn thuở ấu thơ, không có tình yêu nam nữ và thiếu thốn cả rất
nhiều thứ tình yêu khác. Cụ duy nhất chỉ có một thứ tình yêu tột độ, đó
là muốn được trở thành vị lãnh tụ lỗi lạc của giai cấp vô sản thế giới,
nhưng cụ đã cố che đậy rất khéo. Cụ rất sợ những ai có thể đọc được thứ
tình yêu sâu thẳm đó của cụ.
Cuối cùng, không ngờ cậu Viên Trạch đã nói với cậu Thành như những lời khẳng định:
- Những điều anh Xuân Diệu đã nói với tôi về Hồ chủ tịch tôi không tin
lắm vì giới văn nghệ sĩ đôi khi rất đồng bóng. Khi yêu ai thì họ tâng
người ta lên tận mây xanh còn khi ghét ai thì lại bôi nhọ người ta xấu
xa hơn cả Việt gian bán nước, mặc dù họ chẳng có lấy một cứ liệu xác
đáng nào cả.
Hôm sau tôi phải đi chăn trâu sớm nên không rõ cậu Viên Trạch đã ra về
lúc nào. Trong quá trình đi chăn trâu trên quê ngoại, tôi đã quen
một cô bé tên là Võ Thị Tần con gái lớn của ông Võ Nhân Cung
ở xóm Năm vừa đẹp người vừa đẹp nết. Bé Tần cũng gọi cậu
Thành của tôi bằng chú nên chỉ một thời gian ngắn sau là chúng
tôi đã khá thân nhau.
3 - Đội CCRĐ đã về trên quê ngoại của tôi
Cậu mợ Thành biết đội CCRĐ cùng với cố vấn Trung Quốc đã về phát động
nông dân tại quê ngoại của tôi cả tháng nay nhưng tôi và Tần không hề
hay biết. Xã Thiên Lộc là tên mới của xã Phú Minh do đội CCRĐ vừa đặt.
Đó là tên ghép của hai đảng viên đảng cộng sản Đông Dương đã bị Pháp xử
tử hình ngay tại Phú Minh năm 1930. Thiên là tên một người quê ở Nghệ
An, còn Lộc chính là tên người chú ruột Võ Quê thân yêu của mẹ tôi.
Phú Minh là một trong những cái nôi của Xô Viết Nghệ Tĩnh năm 1930 nên
các cố vấn Trung Quốc đã rất đặc biệt chú ý. Họ đã hướng dẫn đội cải
cách ruộng đất cách tìm rễ, xâu chuỗi để âm thầm phát động quần chúng.
Sau này tôi mới được biết, việc đầu tiên của đội CCRĐ là giải tán các tổ
chức chính quyền tại địa phương rồi họ sẽ lập ra các tổ chức của chính
quyền mới nằm dưới quyền kiểm soát của đội CCRĐ. Họ sẽ không dựa vào
toàn dân mà chỉ dựa vào đội ngũ cốt cán, chuỗi rễ được chọn ra từ những
gia đình cố nông không có ruộng đất, càng cầu bơ cầu bất lưu manh trộm
cắp càng tốt. Còn các cán bộ cũ của xã trong cuộc kháng chiến 9 năm,
người thì bị bắt, người thì bị đuổi việc vì nghe nói họ đều theo quốc
dân đảng phản động cả.
Và cái ngày phải đến đã đến. Một buổi tối mùa hè năm 1955, UBND xã Thiên
Lộc đã long trọng tổ chức một buổi mít tinh để phát động cuộc CCRĐ long
trời lở đất này. Ông chủ tịch mới của xã do đội CCRĐ vừa chỉ định đã
lên đọc diễn văn. Ông này người gốc xã khác, bao năm nay dân làng không
biết họ tên nên vẫn quen gọi là Chôm. Chôm theo tiếng địa phương có
nghĩa là “chôm chỉa” vì hắn chuyên ăn trộm gà vịt nổi tiếng cả xã. Hắn
bắt trộm gà vịt rất giỏi nhưng mồm mép tép nhảy, có bắt được quả tang
hắn cũng chối bay chối biến ngay được. Thậm chí cái tên Chôm cũng đã
được UB xã dùng chính thức bằng văn bản để gọi đi khám bộ đội hoặc đi
dân công hỏa tuyến. Lần này lên chức chủ tịch xã, hắn được đổi tên thành
Chồm. Chồm chủ tịch cha mẹ mất sớm, chỉ đi làm thuê cuốc mướn và ăn
trộm gà vịt rồi cũng có một ả tên là thị Lan góa chồng ở cuối xóm Năm
lấy làm chồng. Nguyên là vào một đêm trời mưa rả rích, Chôm đến ăn trộm
gà nhà ả. Gã đã bắt được gà trong tay nhưng không ngờ ả còn thức chạy ra
giằng được áo gã. Gã đã nhanh trí ném con gà vào bóng đêm rồi ôm chầm
lấy ả. Thế rồi trong một đêm khát tình, thị Lan đã trao thân cho gã và
từ đó hai người đã về sống với nhau như vợ chồng không cần cưới hỏi hôn
thú gì cả. Thị Lan đẹp nhưng nghèo, đã có một đứa con trai còn chồng thị
thì đã chết cách đó vài năm. Thế mà lại bỗng dưng có người đòi lấy làm
vợ đã là phúc tổ bảy mươi đời rồi. Dân làng còn rỉ tai nhau, không biết
cái việc Chôm được làm chủ tịch xã có phải là do thị Lan đã trổ tài
“ngoại giao” với ông đội trưởng đội CCRĐ hay không nữa?
Đứng trên cái sân khấu mới dựng đầu sân vận động và trước hàng trăm
người dân trong xã bị đội cải cách bắt đến dự, Chồm chủ tịch mới học
xong lớp “xóa nạn mù chữ” âm a đọc mấy câu đã được ông đội trưởng viết
sẵn: “Xã Thiên Lộc của chúng ta nhiệt liệt chào mừng đội CCRĐ do bác Hồ
cử về để đòi lại ruộng đất cho dân cày từ tay bọn địa chủ cường hào gian
ác. Trong đợt phát động quần chúng giảm tô, xã ta đã quy được một số
tên địa chủ nhưng theo các cố vấn Trung Quốc thì xã ta còn bỏ sót nhiều
lắm. Vậy trong đợt này, đội đề nghị bà con bần cố nông, cốt cán, chuỗi
rễ hãy tìm thêm ra, tố thêm ra những tên địa chủ bóc lột gian ác mà xã
ta còn bỏ sót”. Rồi Chồm chủ tịch chỉ tay lên trời hô lớn:
- Hồ chủ tịch muôn năm! Mao chủ tịch muôn năm!
- Đả đảo bọn địa chủ cường hào gian ác!
- Có khổ nói khổ, nông dân vùng lên!
- Ruộng đất phải về tay dân cày!
- Thà đánh nhầm còn hơn bỏ sót!...
Các cụ già trong làng chưa quen hô khẩu hiệu nên chỉ nhìn cái mồm của
Chồm chủ tịch mà than: “Thằng Chồm mà làm chủ tịch xã thì dân xã mình sẽ
biến thành lưu manh tất! Không hiểu vì sao ông Võ Ký Sơn, cháu cụ Võ
Liêm Sơn, bao nhiêu năm làm chủ tịch xã tốt như thế mà nay lại bị bắt?
Nghe đồn ông ta đã đi theo bọn quốc dân đảng phản động gì gì đó thì
phải!”
Từ hôm đó trở đi, xã Thiên Lộc bỗng tưng bừng một khí thế long trời lở
đất đến khắp mọi đường làng, ngõ xóm. Đêm nào cũng đánh trống ngũ liên
hết hồi này đến hồi khác. Rồi từng đoàn người lớn, trẻ con hàng trăm,
hàng ngàn người kéo đi hết làng trên xóm dưới đánh trống cà rùng, mang
cả thanh la não bạt và soong chảo vừa gõ cheng cheng vừa hô to các khẩu
hiệu mà Chồm chủ tịch đã đọc trong buổi mít tinh chào mừng đội CCRĐ và
các cố vấn Trung Quốc đã về xã Thiên Lộc của chúng tôi. Đặc biệt những
hôm đầu, đêm nào cũng chiếu phim “Bạch mao nữ” của Trung Quốc không bán
vé ngoài sân vận động đã làm cho khí thế căm thù địa chủ của nông dân
bốc lên ngùn ngụt. Tiếp theo là bắt đầu các buổi diễn tập đấu tố trong
một số nhà bần cố nông cốt cán của xã do ông đội trưởng hoặc các đội
viên chủ chốt trực tiếp huấn luyện. Chỉ tiếc rằng tôi là trẻ lạ nên
không được đến xem.
Đã vào hè nên học sinh các trường được nghỉ học. Chúng cứ vô tư tung
tăng đi viết khẩu hiệu, treo cờ đỏ sao vàng khắp các cổng nhà dân ven
đường trục chính của làng. Đêm đến chúng lại tập trung học hát hoặc xem
phim “Bạch mao nữ” của Trung Quốc và các phim tài liệu về CCRĐ ở các
tỉnh khác tại sân vận động của xã. Những đêm khác thì đi biểu tình cùng
dân làng và đi xem các buổi diễn tập đấu tố địa chủ hoặc đấu tố thật tại
các xóm do đội cải cách tổ chức cho các cốt cán chuỗi rễ. Một tuần sau
khi được nghỉ hè vẫn không thấy Tần đi chăn nghé mà chỉ thấy em trai cô
ấy đi chăn thay. Tôi không dám hỏi nhưng đồ rằng cô ấy đã bị ốm. Hóa ra
cô ấy đã bận những việc như thế của đội thiếu niên nhi đồng của xã. Tôi
không phải là thiếu niên của xã nên không được phép tham gia bất cứ một
hoạt động nào cả. Đến hôm Tần đi chăn nghé trở lại, gặp tôi cô ta mừng
ra mặt. Tôi lo lắng hỏi:
- Dạo này đang nghỉ hè, em ốm hay bận gì mà không đi chăn nghé?
- Bấy nay em bận đi xem các buổi diễn tập đấu tố địa chủ và các buổi đấu
tố thật sự tại các xóm. Cha mẹ em là thành phần bần nông nên em đến xem
ở đâu và lúc nào cũng được. Em sẽ kể cho anh nghe nhiều chuyện hay lắm.
Thế rồi Tần đã kể cho tôi nghe về các buổi diễn tập và đấu tố thật đó.
Cô ấy nói: “Chú Hòa của em là cố nông vì không có ruộng nên được đội xâu
chuỗi. Nhà chú em lợp tranh nhưng khá rộng nên được chọn làm một trong
những nơi diễn tập. Hôm thì chú em đóng vai địa chủ để người khác lên
đấu tố mình, hôm thì chú em là người đấu tố còn bác họ em hay một người
khác đóng vai địa chủ. Mọi lời tố khổ địa chủ đều do cán bộ đội chỉ bảo
tỉ mỉ nhưng cách nói, cách vạch mặt địa chủ như thế nào thì nhiều người
phải làm đi làm lại chục lần mà vẫn còn nhầm lẫn. Các bà hay xắn váy
quai cồng chửi đường chửi chợ tiếp thu và vào diễn tập rất hoàn hảo. Bà
nào càng ngoa ngoắt hay xưng xưng mọc khẩu đặt điều cho người khác càng
được ông đội khen ngợi. Đàn ông những người nào du thủ du thực hay kiếm
chuyện chửi hàng xóm láng giềng thì khi diễn tập, ông đội rất hài lòng.
Thậm chí có lần một tay say rượu lên diễn tập đấu chú em còn lỡ tay tát
cả vào mặt chú Hòa chảy máu mũi nhưng ông đội cũng không nhắc nhở gì cả.
Ông đội còn nói: “Ai đấu tố càng hăng thì sẽ được càng nhiều quả thực
như trâu bò, lợn gà, nhà cửa, ruộng vườn, bàn ghế vật dụng trong nhà… bà
con rõ chưa?”
Tần cứ thế nói tiếp: “Từ ngày đội về, cách gọi tên và xưng hô cũng khác
hẳn. Có lần ông đội gọi cha em: “Võ Nhân Cung!” Cha em thưa: “Gì thế ạ?”
Ông đội nói trả lời như thế là không được mà phải nói ngay: “Có tôi!”
Rồi ông ấy đã giải thích: “Đây là tác phong mới do bác Hồ đào tạo từ
ngày bác còn chỉ đạo vụ án bà Nguyễn Thị Năm ở Đại Từ, Thái Nguyên đấy.
Bác Hồ đã dạy, nông dân ngày nay phải khôn ngoan, phải can đảm đứng lên
dứt khoát đạp đổ giai cấp địa chủ phong kiến. Dù có phải nói quá lên mà
có thể đánh đổ được bọn chúng, thì đều đáng được hoan nghênh”. Nhưng đấu
địa chủ mà như lời ông đội nói, toàn đặt điều vu khống như thế thì ác
quá! Không biết là rồi kết cục sẽ đi đến đâu, hả anh?” Tần lo lắng hỏi
tôi.
Nhớ lại lời cậu Thành đã có lần dặn “Động đến cụ Hồ là phạm tội chết đó,
cháu rõ không?” nên tôi đã phải lựa lời để nói cho Tần được yên lòng:
- Tần ơi, em phải tin tưởng vào bác Hồ chứ! Những gì mà bác Hồ đã dạy
bảo thì chỉ có đúng thôi! Bác Hồ là cha già của dân tộc Việt Nam cơ mà.
Cha già làm sao lại dạy sai được, hả em?
Nhưng cô ấy vẫn lo lắng và tiếp tục hỏi:
- Nhưng trong các buổi đấu tố địa chủ thật sự tại các xóm, nhiều lần em
đã nghe ông đội khẽ nhắc “Phải dồn bọn địa chủ vào chân tường. Khi không
quy kết được chúng vào tội gì nữa thì phải hét vào mặt chúng: Mày là
một tên quốc dân đảng phản động ngoan cố, mày có nhận tội để được đội
CCRĐ khoan hồng không? Hay là mày muốn chết, hả?” Vậy “quốc dân đảng
phản động” là gì mà lại được “khoan hồng”, anh Văn có biết không?
- Cái này thì anh cũng chưa biết, để về anh hỏi lại cậu Thành của anh đã
nhé! Hẹn em vài hôm nữa, anh sẽ trả lời cho em, có được không?
Tối hôm đó tôi về hỏi cậu Thành. Do cậu ấy từng có mấy năm liền làm việc
tại Mặt Trận Liên Việt của huyện nên cậu đã giải thích cho tôi rành rẽ:
“Quốc Dân Đảng là một tổ chức yêu nước do ông Nguyễn Thái Học lãnh đạo
đã đứng lên chống Pháp bằng cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930. Dù đã 25
năm qua rồi nhưng nhân dân Việt Nam vẫn còn nhớ và yêu mến. Còn hai chữ
“phản động” có lẽ là do đội cải cách cố tình nối thêm vào để làm một cái
bẫy. Ai không chú ý tới hai chữ “phản động” đã được nối thêm vào đó,
lập tức sẽ bị sập bẫy. Nghe nói đây là ý kiến chỉ đạo của đoàn cố vấn
Trung Quốc và ông Hồ Viết Thắng phó ban CCRĐ từ trên trung ương xuống.
Vì ở bên Trung Quốc, bọn địa chủ đều theo quốc dân đảng của Tưởng Giới
Thạch. Sau năm 1949, Trung Quốc đã tiến hành CCRĐ thì cố nhiên làng nào,
xã nào cũng có thể tìm ra được các địa chủ theo quốc dân đảng phản
động. Còn ở Hà Tĩnh mình từ sau 1930, chỉ có đảng cộng sản chứ làm gì
còn Quốc Dân Đảng của ông Nguyễn Thái Học nữa. Nhưng nông dân ta phần
lớn là mù chữ nên bất cứ ai là đảng viên, họ cũng đều xem là “quốc dân
đảng phản động”. Cán bộ, đảng viên của Miền Bắc qua 2 năm CCRĐ đã có tới
hàng vạn người bị xử bắn hoặc bị tù oan cũng vì sự chỉ đạo mập mờ này
của Hồ Viết Thắng và các cố vấn Trung Quốc đó, cháu ạ!
Rồi nhờ những lời kể chân thật của Tần mà tôi đã biết được, song song
với các buổi đấu tố diễn tập là các buổi đấu tố thật sự tại các xóm.
Trong lúc đấu, các địa chủ của từng xóm lần lượt bị các cốt cán chuỗi rễ
trắng trợn dựng đứng lên các tội mà họ không hề phạm nhằm thể hiện
những điều vừa được học từ các buổi đào tạo diễn tập của các ông đội.
Đồng thời qua các cuộc đấu tố đó còn nhằm tố khống thêm các địa chủ mới
và những tên quốc dân đảng phản động mới. Thời gian này ở Thiên Lộc có
xóm phải mất tới mươi, mười lăm ngày đêm. Với tinh thần ai vu cáo được
càng nhiều tội của địa chủ thì càng được chia nhiều quả thực, nên các
bần cố nông đêm nào cũng tích cực đi đấu tố địa chủ như đi trẩy hội.
Chính nhờ các cuộc đấu xóm này mà xã Thiên Lộc đã phát hiện thêm được
hàng chục gia đình địa chủ bóc lột và quốc dân đảng phản động còn bị lọt
lưới.
4- Những cuộc đấu địa chủ kinh hoàng trên quê ngoại
Xong các vụ đấu xóm rồi đến các cuộc đấu xã và liên xã ác liệt và kinh
thiên động địa mà sau này lớn lên tôi mới hiểu được rằng, có lẽ chỉ ở
các nước độc tài như Đức Quốc Xã, Liên Xô, Trung Quốc, Việt Nam DCCH…mới
xẩy ra. Bởi tôi chưa từng biết có một nơi nào khác mà các cuộc xử án và
bắn người đã không hề được xét xử theo tình tự của luật pháp. Đặc biệt
các vụ xử tử hình đều chỉ căn cứ vào sự chỉ đạo áp đặt theo tỷ lệ phần
trăm của các cố vấn Trung Quốc. Các vụ đấu xóm, đấu xã và liên xã này dù
ở địa phương nào trên Miền Bắc cũng đều na ná giống vụ án xử bà Nguyễn
Thị Năm ở Thái Nguyên do Hồ chủ tịch trực tiếp chỉ đạo như một khuôn
mẫu. Quý vị có thể tìm thấy những miêu tả chi tiết các vụ án như thế
trong các tiểu thuyết đã in thành sách như “Ác Mộng” của nhà văn Ngô
Ngọc Bội, “Ba người khác” của nhà văn Tô Hoài, “Ngày long trời lở đất”
của nhà văn Trần Thế Nhân hay gần đây nhất là hồi ký “Đèn cù” đăng trên
mạng của nhà báo Trần Đĩnh. Vì trong phạm vi của những trang viết ngắn,
tôi không thể nào mô tả chi tiết các cuộc đấu tố đó được. Ở đây, tôi chỉ
xin nhắc lại một vài tình tiết đặc biệt trong cuộc đấu tố cấp xã của
người cậu kính yêu, cậu Chắt Thiện của tôi mà tôi đã được trực tiếp
chứng kiến mà thôi.
Mới lưng lửng chiều, mặt trời còn mấy cây sào nữa mới khuất non Hồng mà
bọn trẻ con chăn trâu bò đã hối hả dong trâu bò về làng. Chúng vừa về
vừa dục nhau: “Về nhanh lên để còn tìm chỗ ngồi vì có tới hàng ngàn
người dự. Chiều nay mở màn vụ đấu xã tên Võ Thiện Sơn, chúng bay đã biết
chưa?” Cha mẹ Tần cũng từng cấy rẽ ruộng của cậu Chắt Thiện nên sau khi
nghe bọn trẻ trâu nói vậy, người Tần co rúm lại rồi vừa run vừa lau
nước mắt:
- Chúng ta đừng đi anh ạ. Đến đó cũng chỉ phải nghe người ta dựng chuyện
vu cáo thôi. Cả xã này ai chẳng biết cậu Chắt Thiện của anh là một
người thầy giáo hiền lành như Bụt. Cậu ấy còn có bao nhiêu đóng góp cho
cách mạng từ năm 1930 đến nay nữa. Chiều nay còn lâu mới hết buổi, anh
hãy nán lại nói cho em biết “quốc dân đảng phản động” là gì, có được
không?
- Anh phải đi vì cậu Chắt là người thân yêu của anh, Tần ạ. Còn “quốc
dân đảng phản động” là gì thì cậu Thành đã giải thích cho anh rồi, để
mai mốt anh sẽ nói cho em rõ, Tần nhé! Anh còn được cùng chăn trâu với
em lâu mà!
Khi tôi và Tần về tới sân vân động thì cuộc đấu cậu Chắt Thiện đã bắt
đầu một lúc rồi. Từ xa chúng tôi đã nghe thấy những tiếng hô dậy trời:
- Đã đảo địa chủ Võ Thiện Sơn ngoan cố!
- Hồ chủ tịch muôn năm! Mao chủ tịch muôn năm!
Những tiếng hô “đã đảo” và “muôn năm” của hàng ngàn người cứ thế kéo
dài, lan xa tới cả núi Hồng Lĩnh rồi vọng lại. Cậu Chắt Thiện của tôi
mới bị đôn lên địa chủ từ các cuộc đấu xóm gần đây vì nhà cậu ấy cũng
nghèo. Ngoài cái nhà thờ họ Võ bề thế của cụ Bang để lại ra thì nhà cửa
của cậu ấy cũng tuềnh toàng. Cậu ấy suốt đời đi dạy học đâu biết tới
ruộng vườn, hai người con của cậu mợ ấy còn nhỏ và mợ Chắt lại đau yếu
luôn.
Không còn kịp dắt trâu về nhà, tôi và Tần vội buộc trâu và nghé vào một
bờ cây gần sân vận động rồi cả hai đứa leo lên một cây lộc vừng cạnh sân
đấu để nhìn xuống vì người đông quá đứng tràn ra cả ngoài sân vận động.
Sau khi đã tìm được một chỗ ngồi vững chắc trên cành chạc ba của cây
lộc vừng, chúng tôi nhìn xuống sân đấu thấy cậu Chắt đang quỳ dưới đất,
trông xa tưởng là một vị Phật sống đang thiền định. Xung quanh chỗ cậu
ấy quỳ là một khoảng đất trống rộng hình tròn có đặt hai bộ bàn ghế, một
cho ông đội trưởng và đội phó đội cải cách ngồi. Bàn còn lại giành cho
Chồm chủ tịch và hai người thư ký của cuộc đấu. Cạnh chiếc bàn của Chồm
chủ tịch ngồi là ba anh dân quân cầm súng chĩa thẳng vào chỗ Cậu Chắt
đang quỳ. Rồi vòng quanh khoảng đất trống đó là hàng ngàn người phía
trước ngồi, phía sau đứng bừng bừng khí thế. Khi chúng tôi đến thì cuộc
đấu tố cậu Chắt đã diễn ra được một lúc nên lúc này đang tiếp tục. Tiếng
ông đội trưởng sang sảng:
- Xin mời cốt cán Hòa ở xóm Năm lên đấu!
Tần bất ngờ thấy ông chú của mình lên đấu thì lo thót cả tim, mồm cứ lẩm
bẩm “Chú ơi, thầy Chắt Thiện làm gì có tội mà chú lên đấu tố người ta?”
Ông chú của Tần cứ đi như chạy tiến về phía địa chủ Chắt rồi bất ngờ
ngã lăn quay ngay giữa sân đấu như đã bị vướng phải một vật gì đó. Ông
Hòa đang lóp ngóp bò dậy thì bỗng nghe tiếng ông đội trưởng như bị nghẹt
lại:
- Ông bị ngã đau chứ? Ông còn nhớ tối qua tôi đã dặn ông những gì không?
- Thưa ông đội trưởng! Những lời ông dặn tôi phải đấu địa chủ Chắt như
thế nào thì đêm qua tôi đã học thuộc lòng. Nhưng vừa rồi do bị ngã nên
tôi đã quên hết rồi, ông ạ. Vậy tôi kính xin được ông đội trưởng tha
tội!
Những người đến dự buổi đấu hôm ấy buồn cười quá nhưng không dám cười
thành tiếng, còn Tần thì hởi lòng hởi dạ: “Cháu rất cám ơn chú Hòa nhân
hậu và khôn ngoan của cháu!”
Ông đội trưởng lại tiếp tục nói như ra lệnh:
- Xin mời cốt cán Doan ở xóm Ba lên đấu!
Một người phụ nữ tuổi sồn sồn ngoài bốn mươi lả lướt bước lên. Cốt cán
Doan mặt rỗ, hai cái gò má thì cao quá mang tai, mấy cái răng cửa của ả
vẩu chìa ra ngoài trông vừa thâm vừa ác. Nhưng bù lại ả biết ăn diện,
dáng đi gợi tình, đôi mắt biết cười và tài ăn nói của ả thì hết chê. Vừa
giáp mặt cậu Chắt, ả đã chỉ tay vào mặt cậu tôi quát lớn:
- Địa chủ Võ Thiện Sơn! Mày có biết tao là ai không, hả?
- Là bà Doan ạ! Năm 1948, bà có bế con gái hộ vợ chồng con mấy tháng ạ!
- Vậy mày có nhớ là mày đã cưỡng hiếp tao mấy lần rồi không, hả?
- Con chưa bao giờ cưỡng hiếp ai, đặc biệt với những phụ nữ nhan sắc như
bà thì lại càng không. Xin bà nhớ lại cho, chắc là bà đã có sự nhầm
lẫn?
- Tao không nhầm đâu. Này nhé, hè năm 1952 trong khi vợ mày đi chợ, mày
đã đè tao ra giường sàm sở rồi làm cái chuyện ấy, mày còn chối nữa
không?
- Năm 1952, con đang dạy học ở Thái Nguyên suốt cả năm không về nhà thì
làm sao con có thể đè bà ra giường được khi ở cách bà tới hơn 4 trăm cây
số? Bà cứ hỏi bà con láng giềng xem năm đó con có về nhà không?
- Ừ thì cứ cho là tao đã nhớ nhầm năm. Nhưng hè 1953 mày đã về nhà nghỉ
hè rồi hiếp tao ở nhà bếp hai lần trong khi vợ mày về bên ngoại, mày còn
chối được nữa không hỡi cái đồ ăn có nói không Võ Thiện Sơn kia?
- Hè năm 1953 con phải ở lại Thái Nguyên để theo dõi vụ đấu tố địa chủ
Nguyễn Thị Năm ở Đồng Bẩm, Đại Từ nên không được về. Vậy làm sao con lại
có thể hiếp bà ở dưới bếp được. Hay là bà đã nhầm con với ông Thám ở
xóm Năm, thưa bà?
- Mày đừng có lắm chuyện! Đời đàn bà của tao chỉ duy nhất một mình mày
đã làm hại thôi chứ chẳng có ai vào đây cả! Còn tháng Năm 1954, mày hiếp
tao trong nhà thờ cụ Bang khi mày lừa tao vào đó để lau dọn nhà thờ,
nhớ chưa? Sau vụ đó về tao đã có chửa. Bây giờ mày còn chối được nữa
không?
- Tháng Năm năm ngoái, 1954, con phải đi phiên dịch lấy khẩu cung của tù
binh Pháp ở Điện Biên Phủ đến tháng Chín mới được về nên dịp đó con
không có mặt ở nhà, chắc bà lại nhầm nữa rồi!
- À thằng này khốn nạn! Vậy năm ngoái tao có chửa, thằng con của tao vừa
đẻ ra đã giống hệt mày mà mày còn dám chối, hả? Bà con ơi, nó là một
tên địa chủ khốn nạn định gắp lửa bỏ tay người. Con nó rành rành ra đấy
mà nó còn ngoan cố không chịu nhận để định đổ thừa cho người khác, phải
không?
- Thưa bà Doan, con biết ngày nay nhất đội nhì trời! Nhưng trên tất cả
chúng ta vẫn còn có Đức Phật và Thánh Thần. Bà có chửa với ai không phải
là việc của con, nhưng Đức Phật và Thánh Thần sẽ chứng giám cho con là
con chưa bao giờ động chạm vào thân thể ngọc ngà của bà. Vậy đứa con đó
hoàn toàn không phải là của con. Nếu con nói sai, xin Đức Phật và Thánh
Thần hãy trị tội con! Nam Mô A Di Đà Phật!
- Đã đảo địa chủ cường hào gian ác Võ Thiện Sơn ngoan cố! Kiên quyết bắt nó phải nhận là cha đẻ của con trai cốt cán Doan!
Chồm chủ tịch liền đứng dậy hô lớn và hàng ngàn tiếng hô “Đã đảo! Đã
đảo! Đã Đảo!”, “Kiên quyết! Kiên quyết! Kiên quyết!” cứ thế vang xa mãi.
Trong khi hàng ngàn người đang bận hô khẩu hiệu thì Tần tranh thủ nói
qua về cốt cán Doan cho tôi nghe. Cốt cán Doan chuyên đi bế trẻ thuê, đã
có một đời chồng và một đứa con gái nhưng năm 1951 chồng ả say rượu rồi
cảm chết. Tưởng mẹ góa con côi thì khổ nhưng ả có tài cưa trai để kiếm
cái này cái nọ. Ba năm nay, ả đi lại với ông Thám ở xóm Năm. Ông này
thọt chân bị vợ bỏ nhưng làm nghề thợ rèn nên kiếm được khá tiền. Cũng
phải xài tiền của ông Thám thoải mái vài năm rồi ả mới có chửa. Được đứa
con trai, ông Thám mừng lắm nhưng ả kiên quyết không nhận ông Thám là
cha đẻ của con ả mà đi đâu ả cũng rêu rao đó là con của cậu Chắt. Vì ả
mê cậu Chắt như điếu đổ từ lâu rồi. Ả mê cậu Chắt bởi cậu là người hiền
lành, đẹp trai lại có học nhất xã. Vì thế, ông đội trưởng đã dùng ả để
quyết đánh gục cậu Chắt, bởi đàn ông ai bị tố cáo chuyện mình đi hiếp
dâm thì sẽ xấu hổ không dám cãi lại. Nào ngờ, cậu Chắt là người đã ngộ
Phật nên cậu đã bình tĩnh vạch được bộ mặt gian trá của ả Doan. Quá bất
ngờ, ông đội trưởng lại phải dùng tới con bài khác.
Tiếng ông đội trưởng lại vang lên:
- Xin mời cốt cán Được lên đấu!
Cốt cán Được vốn là thợ cày của nhà cậu Chắt, tính hiền lành, cha mẹ mất
sớm nên cậu mợ Chắt đã đứng ra cưới vợ làm nhà cho Được ở ngay phía sau
nhà cậu. Ông đội trưởng liền chọn Được làm cốt cán và giao nhiệm vụ cho
Được “ngày đêm phải theo dõi địa chủ Chắt và các khách khứa đến thăm vì
nó là một tên trùm phản động nguy hiểm”. Lúc đầu, Được không dám nhận
lời, nhưng ông đội nói: “Hoặc là anh giúp đội, đội sẽ chia cho anh nhiều
quả thực, hoặc là anh từ chối thì anh sẽ bị đi tù cùng với địa chủ
Chắt”. Vì sợ ông đội trưởng bắt đi tù nên Được đã nhận lời theo dõi cậu
Chắt.
- Địa chủ Chắt! Mà..à..y có biết ta…o…o là ai không?
- Dạ, con biết ông là ông Được, một người thợ cày hiền lành ạ!
- Mày có nhận rằng, hễ có ai đến chơi nhà, mày lại đưa chuyện địa chủ
Nguyễn Thị Năm ở Thái Nguyên bị bác Hồ xử bắn oan ra kể không?
- Không! Con chỉ nói vụ án địa chủ Nguyễn Thị Năm ở Thái Nguyên là do Hồ chủ tịch trực chỉ đạo thôi ạ!
- Mày nói như thế là đã xúc phạm đến bác Hồ rồi, mày có nhận không?
- Con chỉ nói cái sự thật mà con biết thôi chứ không dám xúc phạm ai cả ạ!
Ông đội trưởng hơi thất vọng bởi cốt cán Được đã gần như quên hết những
lời ông đã dạy trong buổi đấu tố diễn tập, nên ông đã quyết định phải
dùng tới con bài cực độc của mình. Sau khi đã trấn tĩnh, ông đội lại
dõng dạc gọi:
- Mời cốt cán Chồm lên đấu!
- Có tôi! Tôi sẽ cho địa chủ Chắt biết thế nào là lễ độ ạ!
Tần rỉ vào tai tôi, Chồm chủ tịch ngày xưa đã có lần bắt trộm cả chuồng
gà nhà cậu Chắt đang vỗ béo để ăn Tết. Chẳng may bị người nhà cậu Chắt
bắt được nên hắn đã bị dẫn ra trụ sở UB xã. Tại đó hắn đã bị ông Võ Ký
Sơn lúc đó đang làm chủ tịch xã trói lại rồi cho người giải đi vòng
quanh khắp làng để nhắc nhở bà con cảnh giác với hắn. Biết đây là thời
cơ để trả mối thù đó cho nên hắn đã nhận lời với ông đội trưởng sẽ quyết
đấu địa chủ Chắt đến cùng. Đứng sát trước mặt cậu Chắt của tôi, cốt cán
Chồm hét lớn:
- Địa chủ Võ Thiện Sơn! Mày có biết tao là ai không?
- Dạ thưa, ông là Chồm chủ tịch của xã ta ạ!
- Tốt! Tao nghe nói năm 1930, mày đã đưa bọn quốc dân đảng phản động về
xã ta lập ra làng Xô Viết Nghệ Tĩnh để giày xéo quê hương mình, đúng
không? Mày có nhận tội để được hưởng khoan hồng không, hả?
- Không đúng! Ngày đó tôi đã đưa các đảng viên đảng cộng sản Đông Dương
về xã để lập ra làng Xô Viết Nghệ Tĩnh chứ không phải quốc dân đảng phản
động đâu ạ!
- Câm ngay mồm! Đảng cộng sản Đông Dương chính là quốc dân đảng phản
động mà mày còn cãi à? Nước ta chỉ có duy nhất một đảng là đảng lao động
Việt Nam chứ làm gì có đảng cộng sản Đông Dương, hả? Rồi năm 1945, mày
lại đưa bọn quốc dân đảng phản động về xã ta để dựng ra cái chính quyền
thối nát này và mày đã giao cho thằng em Võ Ký Sơn của mày làm chủ tịch.
Chính tên Võ Ký Sơn đã bắt dân xã ta phải đóng thuế nông nghiệp quá
cao, có gia đình phải bán cả nhà đi mới đủ tiền để đóng thuế. Tên Võ Ký
Sơn còn bắt dân xã ta phải đi bộ đội, đi dân công hỏa tuyến làm bao bà
mẹ phải mất con, bao người vợ phải mất chồng, mày còn dám cãi nữa không?
- Thưa ông, ngày đó tôi theo Việt Minh. Tôi đã đưa Việt Minh về lập ra
chính quyền này chứ không phải là bọn quốc dân đảng phản động lập đâu ạ!
- Mày còn dám cãi cùn hả? Chính Việt Minh là bọn quốc dân đảng phản động
đấy! Chỉ có bọn quốc dân đảng phản động như Việt Minh mới bắt dân làng
đóng thuế nông nghiệp cắt cổ như thế! Chỉ có bọn quốc dân đảng phản động
Việt Minh mới bày trò tặng bằng liệt sỹ cho các gia đình mất chồng mất
con. Mạng người mà chúng bay chỉ đổi cho họ bởi một mảnh giấy mỏng như
thế thôi sao? Trả lời đi hỡi tên quốc dân đảng phản động Võ Thiện Sơn!
- Thưa ông, đó là do sự lãnh đạo của Hồ chủ tịch từ trung ương chứ không
phải do chủ tịch Võ Ký Sơn tự ý bày ra đâu ạ! Kính mong ông suy xét
lại!
- Câm cái mồm thối của mày lại ngay! Lại Hồ chủ tịch! Cái gì mày cũng đổ
lỗi cho Hồ chủ tịch, thuế nông nghiệp cắt cổ cũng do Hồ chủ tịch, giết
con Năm ở Thái Nguyên cũng do Hồ chủ tịch… Mày là thằng quốc dân đảng
phản động hết thuốc chữa rồi. Tôi khẩn thiết đề nghị ông đội trưởng và
các đồng chí cố vấn Trung Quốc hãy xử tử hình tên Võ Thiện Sơn ngoan cố
này!
- Tôi vô tội! Tôi vô tội! Cứu tôi với bà con ơi!
- Cứu này! Cứu này! Chồm chủ tịch vừa nói vừa đấm một cái trời giáng vào
mặt cậu Chắt làm cho cậu ấy gẫy mất mấy cái răng, hộc cả máu mồm, máu
mũi và từ từ ngã gục xuống. Rồi bỗng ai đó đã buột mồm hô lớn:
- Chồm chủ tịch muôn năm! Mao chủ tịch muôn năm! Chồm đứng thẳng lên
ngửng cao đầu hãnh nhìn hàng ngàn người dân trong xã đang tung hô mình.
Thấy cậu Chắt bị đánh trọng thương, Tần sợ quá ôm chặt lấy tôi khóc nấc
lên, bảo tôi dìu cô ấy xuống gốc cây rồi ngất đi. Tôi chật vật lắm mới
đưa được cô ấy lên nằm trên lưng trâu, rồi tôi đã dắt cả trâu lẫn nghé
về tận nhà ông Cung. Mẹ của Tần vừa khóc vừa bế cô ấy từ trên lưng trâu
xuống rồi nhìn tôi âu yếm như đang thầm cám ơn tôi.
Còn nhiều cuộc đấu xã kinh hoàng như thế ngày nối đêm được diễn ra trên
sân vận động của xã đối với các cậu của tôi như cậu Cháu Dị, cậu Trì,
cậu Chu, cậu Huấn vừa mới bị đôn lên địa chủ trong đợt vừa rồi và nhiều
địa chủ khác nữa. Nhưng Tần nhất định không đi dự các cuộc đấu xã nữa vì
theo cô ấy “Dựng ngược lên vu cáo người ta như thế mà cũng có tới hàng
ngàn người hưởng ứng thì không thể nào chấp nhận được!” Cô ấy vừa nói
vừa khóc. Lúc đó tôi đã muốn giải thích cho Tần hiểu được rằng, chỉ có
một số ít người vì tham lam quả thực hoặc chức này tước nọ mới ủng hộ
các cuộc đấu tố vô nhân đạo đó chứ không phải hàng ngàn người dân trong
xã ta đâu! Nhưng đứng trước một cô bé vô tư và trong sáng như Tần thì
mọi lời giải thích đều vô nghĩa vì trái tim nhân ái của cô ấy đã bị rỉ
máu mất rồi!
Và một điều bất ngờ ngoài dự đoán đã ập đến. Sau khi cậu Chắt Thiện và
các cậu khác của tôi bị đấu xã thì cậu Thành của tôi cũng bị bắt và đưa
ra đấu xã vì cậu ấy đã bị quy là địa chủ phản động mặc dù nhà cậu ấy
cũng nghèo và ít ruộng. Mấy hôm sau nữa đi chăn trâu thì tôi mới gặp lại
Tần, nhưng Tần chỉ chơi với lũ trẻ chăn trâu con nông dân chứ không đến
chuyện trò với tôi như trước nữa. Tôi nghĩ chắc do cậu Thành đã bị quy
là địa chủ phản động nên ông bà Cung sợ bị liên lụy đã không cho Tần
chơi với tôi nữa. Khoảng gần trưa, bỗng một thằng bé chăn bò con nhà
nông dân hô lên:
- Hãy đánh chết thằng Văn con cháu nhà tên địa chủ Thành đi bay ơi!
Thằng đó vừa dứt lời thì có bốn đứa khác xấn lại đánh vào đầu tôi túi
bụi. Tôi chưa kịp trở tay thì chính cái thằng hô đòi đánh tôi đó đã xô
tôi ngã xuống một cái vực khá rộng và sâu cạnh đường cái. Tôi bị choáng
nên không bơi được nữa và đã bắt đầu uống nước thì một cành cây khô được
ném xuống và thấy Tần cũng nhảy xuống ôm lấy cành cây bơi nhanh về phía
tôi. Rồi Tần bám vào cành cây dìu tôi vào bờ. Vừa trèo lên được trên
bờ, Tần nói khẽ vào tai tôi: “Anh hãy dong trâu về nhà thay quần áo ngay
đi!” Tôi nhìn thấy Tần cũng ướt như chuột lột mà sao cô ấy chỉ lo cho
mình tôi? Tôi vừa dong trâu về nhà vừa băn khoăn không hiểu vì sao Tần
đã liều mạng để cứu tôi? Và cái ơn cứu mạng này biết đến bao giờ tôi mới
trả được cho em?
Tôi về đến nhà thì đã xế trưa. Sau khi thay quần áo và ăn trưa xong thì
bỗng thấy hàng chục người hùng hổ tiến vào sân có cả hai dân quân mang
súng. Một người mặc quần áo đại cán, đội mũ cát quát lớn:
- Cô Thành là ai ra đây ngay! Chúng tôi nhân danh đội CCRĐ hôm nay sẽ
tịch thu tài sản của địa chủ Thành phản động. Cô hãy trao cho bà con
toàn bộ chìa khóa nhà và các loại chìa khóa hòm tủ mau lên!
Lú đó mợ tôi mới nói như van xin:
- Ông đội ơi, nhà tôi nghèo mong ông đội tha cho vợ chồng tôi!
Mợ tôi chưa dứt lời nói thì họ đã khênh hết bàn ghế, giường tủ ra sân
rồi. Một mụ tầm tuổi mợ tôi đã giằng chiếc chìa khóa buồng từ tay mợ tôi
và kéo mấy người nữa vào trong buồng khênh ra mấy cái hòm cũ đựng quần
áo và các thứ linh tinh khác mặc cho mợ tôi đang ngồi bệt xuống sân khóc
thảm thiết. Chỉ chưa đầy nửa tiếng đồng hồ, toàn bộ ngôi nhà đã trống
không kể cả thóc gạo khoai sắn họ cũng đã lấy sạch. Ông đội còn tuyên
bố:
- Ngôi nhà này và con trâu kia đã có chủ! Cô phải có trách nhiệm giữ gìn
cẩn thận! Vài hôm nữa người chủ mới của ngôi nhà và con trâu sẽ đến.
Nếu có gì sơ suất thì địa chủ Thành sẽ phạm tội chết, cô rõ chưa?
Như một cơn lốc xoáy, đoàn người đã mang vác hết mọi thứ đi ra đường cái
rồi đi về đâu tôi không rõ, mặc cho mợ tôi khóc gào hết cả nước mắt:
- Rồi mợ cháu mình lấy gì mà ăn Văn ơi? Biết lấy gì để nuôi cậu trong
trại giam cháu ơi! Kiếp trước chúng con đã phạm tội gì mà trời đã phạt
vợ chồng con như thế, trời ơi!
Thấy mợ tôi mệt quá, tôi vội quét nhà, trải manh chiếu rách xuống nền
nhà cho mợ tôi nằm tạm rồi tôi thấy mợ tôi cứ thế nằm thiếp đi. Tôi đi
tìm lọ dầu để bôi cho mợ nhưng lọ dầu khuynh diệp người ta cũng đã lấy
đi rồi!
Tối hôm đó, tôi mò ra phía sau vườn đào củ dong riềng để luộc ăn tối cho
đỡ đói. Đào cả tiếng đồng hồ mới được nửa rổ khoai, tôi mang xuống hồ
rửa sạch cạo vỏ ngoài rồi luộc lên thơm phức. Lúc đó đã khuya lắm, hai
mợ cháu tôi đang ngồi ăn dong riềng luộc thì nghe như có ai đó ngoài
cổng. Tôi chạy ra thì thấy dì Quý dúi qua cổng vài cân gạo rồi đi ngay
không nói với tôi một lời nào. Tôi biết là dì dượng Quý của tôi cũng
đang bị theo dõi. Vì mặc dù là thành phần bần nông nhưng cũng có thể trở
thành một tên “quốc dân đảng phản động” bất cứ lúc nào nếu có người tố
cáo và ông đội muốn.
Sáng hôm sau rồi hôm sau nữa tôi không dám dong trâu lên đồng cỏ ven núi
Hồng Lĩnh nữa vì sợ sẽ bị bọn con nông dân lại đánh mà chỉ dong trâu ăn
lòng vòng ở khu ruộng hoang gần làng. Nhưng ngày nào tôi cũng mong được
gặp Tần để cám ơn về cái hôm được Tần cứu mạng ấy. Hôm đó trời đã về
chiều, tôi đang đói nên nằm trên lưng trâu ngủ thiếp đi. Bỗng có ai đó
cầm chân tôi gọi khẽ: “Anh Văn, em bảo cái này!” Tôi choàng tỉnh dậy thì
đã thấy Tần đứng ngay bên cạnh. Tôi nhảy xuống rồi hai đứa cùng ngồi
bệt xuống bãi cỏ. Tần vừa mở một gói gì đó ra vừa nói:
- Anh đói lắm phải không? Ăn đi này! Em mang oản chùa Hương Tích về cho
anh đây. Hôm nay là ngày Rằm tháng Bảy, lễ Vu Lan và là ngày xóa tội
vong nhân mà anh không nhớ nữa sao? Anh quên lời hẹn cùng đi thăm chùa
Hương Tích với em rồi à? Em đi cùng mẹ nhưng đã cố đi nhanh về trước để
mong gặp được anh đấy. Tần chưa nói dứt lời thì đã đầm đìa nước mắt.
Tần đang vừa lau nước mắt vừa nhìn tôi ăn oản thì bỗng nghe một tiếng
kêu thất thanh cùng những tiếng roi vun vút đập vào lưng Tần:
- Cái con ranh này! Cha mẹ đã dặn con không được trò chuyện với cái
thằng con địa chủ ấy nữa mà con dám cãi lời cha mẹ hả? Đi về nhà ngay!
Chuyện này ông đội mà biết được thì bố con sẽ thành “quốc dân đảng phản
động” đi tù mọt gông, con có biết không? Bà Cung vừa réo vừa cầm tay Tần
lôi đi.
- Mẹ ơi, mẹ buông tay con ra! Anh Văn đang là trẻ con mà mẹ!
- Trẻ con gì! Chính vì phát hiện ra nó là con trai của một đại địa chủ ở
Đức Lâm mà chú Thành con mới bị quy là địa chủ phản động đó con ạ! Nó
là một thằng hủi, con hãy tránh xa nó ra nếu không muốn cha con cũng
phải đi tù, rõ chưa? Mẹ của Tần vừa la vừa đánh roi vun vút vào người
Tần làm tim tôi như bị thắt lại. Tần là con gái lớn nên được ông bà Cung
cưng chiều lắm. Có lẽ đây là lần đầu tiên trong đời, Tần đã bị mẹ trừng
phạt nặng đến thế.
Cứ thế, Tần vừa bị đánh roi vừa bị lôi đi không còn dám quay đầu lại
nhìn tôi nữa. Và những tiếng kêu thất thanh “Mẹ ơi, mẹ buông tay con
ra!” cứ xa dần, xa dần…rồi mãi mãi đã chôn sâu vào trong ký ức tuổi thơ
của tôi.
Vì sợ liên lụy tới cha mẹ Tần, nên ngay đêm đó, Rằm tháng Bảy năm Ất Mùi
ấy, tôi đã xin mợ Thành cho tôi được một mình quay trở về Đức Lâm. Dưới
ánh trăng sáng, tôi đã đi bộ suốt đêm qua ba cái cầu bắc qua ba con
sông rộng. Qua cầu nhìn xuống lòng sông tôi chỉ thấy bóng trăng nơi đáy
nước chứ không thấy một con ma nào cả. Về đến nhà gặp lại thằng em trai
út 3 tuổi, tôi vẫn còn một cái oản chùa Hương của Tần cho để làm quà
tặng em trai nữa. Và từ đó, do bận về CCRĐ bên quê nội nên tôi không còn
hay biết gì về những điều đã xẩy ra sau đó bên quê ngoại Phú Minh của
tôi nữa.
Mười ba năm sau, Tần cũng lại bị trừng phạt một lần nữa nhưng có lẽ đó
là lần bị trừng phạt cuối cùng của cuộc đời cô! Nghe nói hôm trước, tiểu
đội TNXP của Tần đã bị một thiếu sót nhỏ nào đó, nên chiều 24/7/1968,
tiểu đội của cô đã bị trừng phạt, bị bắt phải ra san đường sớm hơn
một giờ đồng hồ trước khi mặt trời lặn như mọi ngày. Lo lắng cho sự an
toàn về tính mạng của đồng đội, Tần đã xin được ra mặt đường muộn hơn
một tiếng nhưng ông đại đội trưởng chỉ nghĩ tới thành tích “san đường
bất chấp lửa đạn” của đại đội TNXP của mình, nên đã không đồng ý! Và
các cô ấy đã phải ra mặt đường vào lúc còn mặt trời nên đã
bị máy bay của Mỹ phát hiện.
Và thời điểm 5h15 chiều ngày 24/7/1968 oan nghiệt ấy đã cướp đi mười
cô gái chưa chồng tại Ngã Ba Đồng Lộc trong đó có Võ Thị Tần, một người
bạn tuổi thần tiên yêu dấu của tôi (*). Những tượng đài, tháp chuông,
bia mộ lộng lẫy nơi khu tưởng niệm Ngã Ba Đồng Lộc chỉ để giành cho
những kẻ cơ hội chạy chức chạy quyền thôi! Còn đối với Tần và các đồng
đội của cô ấy bây giờ đây tất cả đều đã trở thành hư không. Lúc đang
sống, Tần luôn muốn được lên thăm chùa Hương Tích nên tôi chỉ có một mơ
ước, là một ngày nào đó tôi sẽ được rước mười vong của các cô gái Ngã Ba
Đồng Lộc về vãng sanh nơi cõi Phật tại chùa Hương Tích trên quê ngoại
Thiên Lộc mến yêu của tôi.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Hà Nội, Hè 2015
