CỘNG
ĐỒNG VIỆT NAM
trên đất nước Thụy Sĩ
• Nguyễn Gia Tiến
Trong Lịch Sử Nhân Loại
suốt mấy ngàn năm, một sự kiện kiện đau thương đã chỉ xảy ra có 2 lần cho 2 dân
tộc kém may mắn, khiến cả triệu người phải lià bỏ quê hương đi lánh nạn trên khắp
thế giới.
Lần thứ nhất là trường hợp Do Thái ở thiên
niên kỷ đầu. Lần thứ hai là dân tộc Việt Nam ở cuối thiên niên kỷ thứ hai.
Sau khi họa Cộng Sản chụp lên toàn quê hương
Tháng Tư năm 1975, đã có hơn 3 triệu người Việt tị nạn đến định cư tại nhiều quốc
gia trong đó có nước Thụy Sĩ nằm ngay
trung tâm Âu Châu.
Để người Việt trên Thế giới biết thêm về đất
nước Thụy Sĩ nhỏ bé này, xin phác họa đôi dòng sau đây.
Hiện nay có khoảng 12 ngàn người Việt sống rải
rác trên khắp nước Thụy Sĩ, chứ không tập trung lại thành khu, như kiểu
« Little Saigon » !
Trước 1975, tại Thụy Sĩ đã có một cộng đồng nhỏ,
bao gồm các sinh viên từ Việt Nam qua du học. Hồi đó, vì đoạn giao với Pháp,
chính phủ VNCH không gửi sinh viên sang Pháp, nên các sinh viên đã lựa chọn hai
nước Pháp thoại là Bỉ và Thụy Sĩ, nơi có những trường Đại học khá nổi tiếng.
Sau 1975, nhân số Cộng đồng tăng vọt với các đợt
dân Việt Nam tị nạn Cộng sản đến Thụy Sĩ định cư, nhiều nhất là vào cuối thập
niên 1970. Và tiếp tục, với nhịp độ giảm đi, trong thập niên 1980-90 .
Cuối thập niên 1970, thảm kịch Thuyền Nhân
« Boat People » đã đánh động lương tâm thế giới. Thụy Sĩ đã nhân đạo
tiếp tay với cộng đồng quốc tế, thu nhận người Việt tị nạn, đặc biệt là các gia
đình có trẻ em tàn tật.
Về Quốc gia Thụy Sĩ, đây là một nước nhỏ có cấu
trúc khá đặc biệt, với hơn 7 triệu dân, có vị trí nằm ngay trung tâm Âu Châu,
giáp giới với 3 nước lớn là Pháp, Đức, Ý.
Do hoàn cảnh lịch sử cấu tạo, quốc gia Thụy Sĩ
không có ngôn ngữ riêng, và gồm 3 sắc dân nói 3 thứ tiếng khác nhau. Dân số nói
tiếng Pháp khoảng 1/3, sống về phía Tây Thụy Sĩ, vùng Lausanne và Genève, có biên giới với nước Pháp. 2/3
nói tiếng Đức sống ở miền Đông, vùng Luzern, Zurich, Basel … tiếp giáp các nước
Đức, Áo. Còn một số nhỏ nói tiếng Ý, sinh sống tại Miền Nam giáp giới nước Ý.
Các văn thư chính phủ, các nhãn hiệu quảng cáo
trên các mặt hàng, đều in 3 thứ tiếng Pháp, Đức, Ý !
Khởi đầu khi lập quốc trước đây hơn 7 trăm
năm, họ là những sắc dân sống tản mát tại vùng biên thùy của các vương quốc Âu
Châu, dưới sự đô hộ lúc đó của các quí tộc Pháp, Đức, Áo ... Do sự khôn ngoan,
họ lợi dụng được việc kình chống nhau giữa các thế lực vua chúa để đứng lên tự
giải phóng, nương tựa vào nhau để tự bảo vệ, và thành lập một quốc gia dân chủ.
Vì vậy, có thể nói Thụy Sĩ là một trong những nước có truyền thống Dân chủ lâu
đời nhất tại Âu châu.
Với 3 sắc dân nói 3 thứ tiếng khác nhau mà trở
thành một quốc gia phồn thịnh vững bền từ mấy trăm năm qua, người Thụy Sĩ đã chứng
tỏ cho thế giới thấy hiệu quả của ý thức Tự do, ý chí đoàn kết, đặt quyền lợi
chung trên những tị hiềm địa phương.
Thụy Sĩ có qui chế một Liên Bang
(Confédération Helvétique, thường viết tắt là CH) với sinh hoạt chính trị tương
đối ổn định. Chính phủ Liên Bang Trung ương tại thủ đô Bern ủy thác cho các
Chính phủ địa phương, tại 26 « cantons », nhiều quyền hành, tương tự
như các States của Liên bang Hoa Kỳ.
Chính phủ Liên bang chỉ gồm có 7 bộ lớn, được
chia cho các bộ trưởng thuộc các đảng phái có khuynh hướng chính trị khác nhau,
từ Tả sang Hữu. Hàng năm, Quốc hội bầu một trong 7 vị bộ trưởng này làm Tổng thống
với nhiệm kỳ một năm, chức vụ hoàn toàn có tính cách nghi lễ, tượng trưng. Mọi
việc quan trọng thường được quyết định trên căn bản « đồng thuận »
(consensus) giữa các Bộ trưởng, thuộc các đảng phái khác nhau, hoặc « hỏi ý
dân » (referendum, démocratie directe). Đây là một hệ thống chính trị ít
gây sóng gió, nhưng đôi khi khá « chậm chạp » trên nhiều lãnh vực.
Kinh tế chủ yếu của Thụy Sĩ gồm các hoạt động
về ngân hàng, về kỹ nghệ đồng hồ, và ngành du lịch. Sự phồn thịnh giữ được
trong suốt thế kỷ qua cũng nhờ phần lớn do vị thế trung lập, không bị tàn phá
trong 2 cuộc đại chiến tại Âu châu.
Thủ tục vào quốc tịch cho người ngoại quốc đòi
hỏi phải định cư tại Thụy Sĩ đủ 12 năm. Sau khi qua một cuộc khảo hạch, tương đối
đơn giản, còn phải đóng lệ phí nữa mới xong ! Số tiền này , tùy theo địa
phương, có thể tương đương với vài ngàn đôla Mỹ cho người có mức thu nhập trung
bình.
Vậy mà Thụy Sĩ vẫn là một trong những nước Âu
châu có tỷ lệ cao nhất về số người nước ngoài đến sinh sống, chiếm tới 1/6 tổng
số dân. Tình trạng gia tăng dân ngoại nhập đã khiến gần đây tâm lý quần chúng bắt
đầu ngả theo những khuynh hướng chính trị cực đoan, bài ngoại.
Mức sinh hoạt tại Thụy Sĩ khá đắt đỏ. Với đồng
lương trung bình, không hơn Hoa Kỳ bao nhiêu (một 10 một 8) nhưng nhà ở và thực
phẩm đôi khi phải trả giá gấp đôi !
Người Việt Nam tại Thụy Sĩ hiện nay có thể mua
dễ dàng các thực phẩm Á Đông
Có rất nhiều cửa tiệm bán các mặt hàng nhập cảng
từ Thái Lan, Trung Hoa, Việt Nam … với đủ loại, từ sầu riêng, chôm chôm … đến mắm
tôm mắm tép ! Tuy nhiên, so với các tiệm ăn Tàu và Thái Lan, tiệm ăn Việt
Nam khá hiếm, lại đắt và không ngon. Một tô « phở » trị giá gấp … 3 lần
tại Cali, và kém hơn cả về lượng lẫn phẩm!
Hệ thống bảo hiểm sức khỏe khá chu đáo. Mọi
người dân sinh sống trên đất nước Thụy Sĩ đều bắt buộc phải đóng bảo hiểm sức
khoẻ. Trung bình tương đương gần 200 USD mỗi tháng cho người già. Ai không có
thu nhập đủ, và chứng minh không có tài sản, nhà nước sẽ trả giùm.
Người tị nạn Việt Nam cũng được giúp đỡ khá
chu đáo. Cũng như người Thụy Sĩ, người già nếu hưu trí không có, hoặc không đủ,
được cấp dưỡng thêm cho đủ tiền ăn và thuê nhà ở. Thành ra ở xứ này không có ai
lâm vào cảnh quá nghèo khổ thiếu thốn.
Tóm lại, mặc dầu sống trên đất nước “tư bản”
Thụy Sĩ, người dân đã được hưởng một chế độ “xã hội chủ nghĩa” đích thực.
Cộng đồng Việt Nam tại Thụy Sĩ tuy nhỏ bé
nhưng có nhiều hoạt động khá tích cực, nhằm bảo tồn văn hoá dân tộc, và không
quên, mỗi khi có dịp, đóng góp vào công cuộc dân chủ hóa đất nước.
Hàng năm, vào dịp Tết Nguyên Đán, Tết Trung
Thu, và những lễ lạc đặc biệt, các hội Phật Giáo, Thiên chúa giáo, Hội Cựu Quân
Nhân, Ủy Ban Thụy Sĩ-Việt Nam Cosunam (Comité Suisse-Việt Nam ), Hội Người Việt
Quốc Gia Lausanne … mỗi hội đoàn đều có tổ chức họp mặt để đồng hương gặp gỡ,
và gìn giữ các tập tục cổ truyền.
Về sinh hoạt chính trị, người Việt tị nạn Cộng
Sản tại Thụy Sĩ đã có một số đóng góp đáng kể vào việc đánh động dư luận quốc tế
trước tình trạng thiếu Dân Chủ tại Việt Nam, trước sự đàn áp của tập đoàn độc
tài CS Hà Nội đối với nhân dân trong nước.
Tại Genève, cửa ngõ quốc tế, có trụ sở thứ hai
của Liên Hiệp Quốc (sau New York), Liên Hội Nhân quyền Việt Nam thường xuyên tố
cáo với thế giới các vi phạm thô bạo quyền làm người của Hà Nội. Hội còn được sự
hỗ trợ của Văn Bút Thụy Sĩ và Văn bút Quốc tế, lên tiếng binh vực các văn nghệ
sĩ đang bị cầm tù tại Việt Nam.
Trên báo chí Thụy Sĩ, mỗi khi có dịp, Hội Cựu
Quân Nhân không quên gửi những bài viết để « giải độc » dư luận Thụy
Sĩ, thường hay có thành kiến, và hiểu lầm về cuộc chiến Việt Nam. Họ gần như
không biết gì đến chính nghĩa của Miền Nam phải chống trả lại tập đoàn độc tài
Phương Bắc có cả khối CS Nga Tàu đứng sau xúi dục, yểm trợ.
Đặc biệt là Ủy Ban Cosunam, trong đó có một số
thành viên là người Thụy Sĩ, đã tích cực đóng góp trong nhiều hoạt động nhằm
dân chủ hóa đất nước. Đầu năm 2006, do sáng kiến của Cosunam, một tượng đài bằng
đá đen đã được dựng lên tại Genève, để kỷ niệm các Thuyền Nhân Việt Nam Tị Nạn
Cộng Sản trên khắp Thế giới, và ghi ơn sự giúp đỡ của quốc gia Thụy Sĩ và Quốc
tế đối với người tị nạn.
Tượng đài được thực hiện chỉ một thời gian ngắn
sau khi Hà Nội vận động đục bỏ các tượng đài kỷ niệm thuyền nhân tại Mã Lai và
Indonesia. Nhiều người đã coi tượng đài tại Genève như “một cái tát” vào mặt chế
độ toàn trị Hà Nội, khi tượng đài được dựng lên trong một công viên của Thành
phố, chỉ cách tòa đại sứ CS Hà Nội có vài trăm thước.
Phấn khởi trước sự việc này, các Cộng Đồng Việt
Nam tị nạn Cộng Sản tại Bỉ, tại Đức … cũng đã lần lượt thực hiện các tượng đài
tương tự.
Sau cùng, điều đáng mừng là một số thanh thiếu
niên trẻ thuộc thế hệ thứ hai, cũng tỏ ra ưu tư trước tình trạng đất nước. Họ rất
ý thức, rất bất bình, trước các hành động đàn áp của chế độ độc tài Hà Nội. Tổ
chức mang tên “Đoàn thanh niên Hướng Việt”, qui tụ các giới trẻ Việt Nam, được
thành lập từ vài năm nay, đã rất tích cực trong việc hỗ trợ, giúp đỡ, các nhà bất
đồng chính kiến trong nước.
Thụy
Sĩ, Tháng 1. 2010
• Nguyễn Gia Tiến
