Để xem được hình ảnh trong bài xin ACE mở bản PDF đính kèm
Thân kính
Duong Hong-An
www.vietnam21,info
https://mail.google.com/mail/u/0/#inbox/1556fe96ff55dcb7?projector=1
ThS. Trần Thị Thanh Thoả 1, Thiều Mai Lâm 2, và GS.TS. Trương Nguyện Thành 3
1 Khoa Sinh học, Trường Đại học Thủ đô Tôkyo, Nhật Bản (thoa.tran@riken.jp)
2Viện Khoa học Cao phân tử, Đại học Kỹ thuật Virginia, Mỹ (thieu@vt.edu)
3Khoa Hóa học, Đại Học Utah, Mỹ (Thanh.Truong@utah.edu)
Hiện
tượng cá biển chết hàng loạt ở Vũng Áng và dọc bờ biển dài hàng trăm km
ở các tỉnh miền Trung đã khiến dư luận cả nước quan tâm, bức xúc, cuộc
sống của nhân dân các tỉnh liên quan gần như bị đảo lộn [1]. Biển và
nguồn lợi biển không chỉ là nguồn sống của rất nhiều ngư dân dọc bờ
biển, nó còn là một trong những nguồn kinh tế trọng yếu của nước ta. Bên
cạnh đó, việc ngộ độc do ăn đồ biển nhiễm độc đã khiến người dân trở
nên hoang mang. Những hiện tượng tương tự như thế này và hậu quả nghiêm
trọng của nó đã từng được ghi nhận trong lịch sử môi trường thế giới
[2]. Do tính nghiêm trọng của vấn đề, ngay khi hiện tượng này xảy ra,
GS.TS Trương Nguyện Thành đã lập tức cảnh báo vào ngày 20 tháng 4 năm
2016 trên Mạng Kết Nối Các Nhà Khoa Học Việt Nam ở Toàn Cầu [3].
Với
nghi vấn là việc cá chết liên quan đến nhiễm độc kim loại nặng (KLN) và
những tác hại lâu dài của nó, giáo sư và cộng sự đã có bài viết trao
đổi về vấn đề này dưới góc nhìn của những người làm khoa học.
Kim
loại nặng (KLN) là những nguyên tố kim loại có khối lượng riêng lớn
(>5g/cm3), có thể gây độc tính mạnh ngay cả ở nồng độ thấp. Ví dụ về
kim loại nặng gồm có: chì (Pb), thuỷ ngân (Hg), cadimi (Cd), arsen (As),
bạc (Ag)...KLN có rất nhiều ứng dụng trong công nghiệp, nông nghiệp, y
tế, cũng như các sản phẩm công nghệ cao như điện thoại thông minh, xe
hơi điện … [4]
Kim
loại nặng (kim loại quí hiếm) thường có trong lòng đất và thường bị
khóa chặt trong cấu trúc của một số loại đá nên bình thường trong thiên
nhiên thì vô hại. Ngay cả trong cơ thể sống, với nồng độ cực thấp KLN
cũng có vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất. Lượng kim loại
nặng tích luỹ trong lòng đất rất ít trong khi nhu cầu sử dụng nó ngày
càng tăng do đó kim loại nặng càng trở nên quí hiếm. Trong qui trình
khai thác, các kim loại này được giải phóng; một số còn tồn lại trong
chất thải (đa số là chất lỏng nhưng đôi khi chất khí) sẽ thoát ra môi
trường chung quanh qua các ống thải. Nó có thể bay trong không khí, ngấm
xuống nguồn nước ngầm, hấp thụ bởi cây cỏ, hải sản, và súc vật [4].
Đường xâm nhập của các kim loại nặng và tác hại của nó với sức khoẻ.
Kim
loại nặng thường có tính bền vững rất cao. Do vậy, nó sẽ tồn tại rất
lâu trong đất, nước, không khí. Nếu các sinh vật hấp thụ các KLN này thì
chất độc sẽ được tích luỹ và chuyển qua các sinh vật (động vật cũng như
thực vật) khác nhau qua chuỗi thức ăn. Con người thường là mắt xích
cuối cùng của chuỗi thức ăn và các KLN này sẽ đi vào cơ thể qua ăn uống.
Ngoài ra, chúng cũng có thể xâm nhập qua đường hô hấp và qua niêm mạc
(da) [5].
Nếu
hàm lượng KLN vượt quá ngưỡng cho phép sẽ rất độc và gây tác hại lâu
dài đến cơ thể con người. Những nguyên tố KLN như arsen, cadimi, crom,
chì, thủy ngân đều được cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) và Cơ
quan Quốc tế Nghiên cứu về Ung thư (IARC) coi là tác nhân gây ung thư ở
người [4]. Nguy hiểm hơn nếu cơ thể tích lũy hàm lượng lớn kim loại nặng
sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề, gây tổn thương não, co rút các bó
cơ, biến dạng các ngón tay, chân, khớp, làm người bệnh phát điên và tử
vong sau khi tiếp xúc từ vài giờ đến vài tháng hoặc năm. KLN có thể tiếp
xúc với màng tế bào, ảnh hưởng đến quá trình phân chia DNA, dẫn đến
thai chết, sự dạng, quái thai của các thế hệ sau. Tác hại về sức khỏe
của kim loại nặng đã được cộng đồng khoa học quốc tế nghiên cứu và công
bố trong thời gian dài [5].
Tại sao lại nghi ngờ cá chết ở Vũng Áng và miền Trung hiện nay là do nhiễm độc kim loại nặng?
Để
khẳng định một cách chính xác, các phương pháp phân tích hóa chất
thường dùng trong các phòng thí nghiệm hóa học, phân tích chất lượng
nước, v.v. có thể xác định chính xác hóa chất gây cá chết. Thí dụ dùng
phương pháp Atomic Absorption Spectroscopy (AAS) có thể tìm ra những kim
loại nặng hấp thụ trong cá chết hoặc Gas Chromatography Mass
Spectroscopy (GC-MS) xác định hàm lượng vết các chất hữu cơ. Những thí
nghiệm này không quá phức tạp chỉ cần trình độ cử nhân hóa học là làm
được. Tuy nhiên lý do vì sao cho đến giờ chưa có một báo cáo nào công bố
cụ thể các chỉ số cho toàn dân biết để phòng tránh vẫn là một điều khó
hiểu [6]. Trong lúc chờ kết luận của cơ quan chức năng, chúng tôi đưa ra
những bằng chứng sau để có thể kết luận khả năng hai trường hợp có thể
xảy ra.
Trường hợp 1: Nhiễm độc kim loại nặng
- Chất có khả năng giết hàng loạt cá biển trên một diện rộng như thế phải là chất kịch độc như kim loại nặng và kể cả chất phóng xạ. Theo thiết kế của KCN, cổng xả thải được đặt ở vị trí 2 km ngoài khơi, nơi được cho là có khả năng làm loãng mọi hóa chất một cách nhanh chóng do dung lượng lớn của nước biển. Tuy nhiên, đối với các kim loại nặng như chì thì một lượng rất nhỏ chỉ cần 1 g trong 1,000,000 litter nước cũng đủ chết người (Nồng độ IDLH (Immediately Detrimental to Life and Health) từ Environmental Protection Agency (EPA -Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ) và 1 g trong 10 triệu litter nước đủ nguy hại đến cá 2 (Xem bài báo khoa học của Solomon).
- KLN khối lượng riêng nặng nên khi bị phát tán sẽ dần chìm xuống dưới nên mới gây chết rất nhiều cá ở tầng đáy. Như các thông tin báo chí đăng có thể thấy cá sống ở lớp nước sâu bị ảnh hưởng nhiều hơn cá sống ở lớp nước mặt. Điều đó có thể là dấu hiệu cho thấy do các hợp chất chứa kim loại nặng chìm xuống dưới làm chết các loại cá và sinh vật dưới đáy biển.
- Kết luận kiểm tra của Sở NN&PTNT Thừa Thiên - Huế cho biết, nguyên nhân cá chết hàng loạt là do pH nước thay đổi đột ngột, chất lượng phú dưỡng (PO43-) tăng cao đột ngột. Câu hỏi đặt ra “PO4 từ đâu ra và tại sao pH nước tăng đột ngột?”
- Đá ở khu vực Vũng Áng rất giống loại đá phosphorite: có lỗ nhỏ và màu ngả vàng.
Hình 1. So sánh đá ở khu vực Vũng Áng và đá phosphorite
Hình 2. Nước thải từ Formosa (trái) và nước thải từ quá trình khai thác vàng (phải)
b. Trong qui trình khai thác đá phosphorite sẽ thải ra nước thải màu vàng.
Nếu
đúng như nhận định ban đầu nguyên nhân gây chết cá là từ nước thải của
Formosa thì ta có thể liên hệ thấy nước thải này có màu vàng, rất giống
với màu đặc trưng của nước thải khi khai thác phosphorite.
c. Cấu trúc của đá phosphorite điển hình thường có chứa gốc iôn kim loại nặng và PO43- :
(Một
số ít ion bạc trong cấu trúc này có thể được thay thế bởi các loại kim
loại nặng khác nhau). Khi khai thác đá phosphorite sẽ giải thoát một
lượng lớn PO4, ion Ag cũng như một số kim loại nặng vào nước thải.
d. Phosphoric acid là một acid yếu do đó với lượng lớn PO4 3- ion,
theo nguyên tắc chuyển dịch cân bằng Le Chatelie, chiều phản ứng sẽ bị
đẩy ngược để tạo nhiều OH ion hơn và do đó nâng cao độ pH của nước.
e.
Theo nghiên cứu của Salamon, chỉ cần 0.1 ppb (part per billions) lượng
ion bạc là đủ giết cá. 0.1 ppb tương đương với 1 g cho 10 triệu litter
nước. (hệ số biến đổi: 1 ppb = 1 g/1 triệu L) 2
Trường hợp 2: Nhiễm độc bởi cyanide
Trong
kỹ thuật khai thác mỏ kim loại, NaCN thường dùng để chiết xuất vàng và
các kim loại quí hiếm. Thí dụ trong trường hợp chiết xuất vàng từ
quặng, NaCN giúp biến vàng thành chất có thể tan trong nước theo phản
ứng sau và đồng thời sản xuất NaOH, một bazơ mạnh theo phương trình sau:
4 Au + 8 NaCN + O2 + 2 H2O → 4 Na[Au(CN)2] + 4 NaOH
NaCN
là một loại muối rất dễ tan trong nước. Do đó nếu không kết hợp với
kim loại thì ion cyanua sẽ xuất hiện ở dạng ion trong nước thải.
- Vì phản ứng hóa học thải ra NaOH do đó nồng độ pH của nước sẽ tăng phù hợp với báo cáo của Sở NN&PTNT Thừa Thiên - Huế.
- Ion Cyanua (CN-) tan trong nước là một chất cực kỳ độc. Nó làm hệ thống hô hấp của động vật mất chức năng tiêu thụ oxy. Nồng độ IDLH của CN là 25 g/ 1 triệu L. [14]. Tuy không độc bằng kim loại nặng nhưng với lượng lớn cyanua cũng có thể gây cá biển chết hàng loạt.
- Khu vực miền Trung được biết có nhiều mỏ vàng. Do đó khả năng chất thải có từ việc khai thác vàng và kim loại quí hiếm cũng không phải là thấp (Xem hình 2- so sánh nước thải của Formosa và nước thải từ quá trình khai thác vàng)
Tác hại có thể dự đoán trên diện rộng của sự việc ở Vũng Áng.
Khi
cống thải được đặt ở 2 km xa bờ biển thì cột nước thải có thể cao vài
chục đến cả trăm mét. Dòng hải lưu nơi đó đủ mạnh để phát tán chất độc
trong diện rộng từ vài trăm đến ngàn km dễ dàng và nhanh chóng. Thực tế
cho thấy tác hại đã lan ra trên 250 km bờ biển.
Hình 3. Cột nước thải và sơ đồ vùng biển nhiễm độc [8]
Theo
lí thuyết, những chất này nếu là kim loại nặng thì tác hại của nó có
thể là khôn lường và rất khó ước đoán. Các loại hải sản ở khu vực nhiễm
độc đều có thể bị nhiễm nặng. Lượng độc tố có thể ngấm sâu xuống mạch
nước ngầm và gây hại lâu dài. Tình trạng ở Vũng Áng có tầm nguy hại đến
sức khỏe và mưu sinh của dân chúng trên diện rộng do dòng hải lưu và
phân phối hải sản tiêu thụ trên cả nước chứ không chỉ giới hạn ở Vũng
Áng. Lịch sử thế giới đã ghi nhận rất nhiều trường hợp thương tâm về
việc nhiễm kim loại nặng từ môi trường và cuộc đấu tranh pháp lí không
hề dễ dàng.
Một vài ví dụ đau thương được ghi nhận về nhiễm độc kim loại nặng
Hình 4. Nạn nhân bị nhiễm bệnh Minamata
Bệnh
Minamata là đại thảm họa môi trường của Nhật-như cái giá phải trả cho
việc quá nôn nóng phát triển kinh tế mà bỏ qua việc bảo vệ môi trường.
Từ năm 1932-1968, công ty Chisso (Nhật) sử dụng thủy ngân hữu cơ là chất
xúc tác để sản xuất acetaldehyde, axit acetic và các chất dẻo. Methyl
thủy ngân là chất kịch độc, độc đến nỗi chỉ vài giọt rơi vào da có thể
dẫn đến tử vong ngay lập tức. Trong quá trình sản xuất, methyl thủy ngân
được sinh ra và đổ thẳng xuống vịnh Minamata mà không qua bất kì một sự
xử lý nào. [9]
Thủy
ngân phát tán trong môi trường nước, bám vào phù du và lắng xuống bùn.
Cá hấp thụ oxy trong nước qua mang cá, tích lũy thủy ngân trong cơ thể.
Khi ăn phải những con cá bị nhiễm độc đó dần dần, người ăn sẽ tích lũy
lượng thủy ngân đáng kể trong cơ thể. Khi đi vào trong cơ thể người,
thủy ngân tấn công thẳng vào hệ thần kinh trung ương, hệ nội tiết, và
các cơ. Thủy ngân làm con người trở nên loạn trí, các khớp xương bị co
rút, dẫn đến biến dạng cơ thể. Người mẹ nhiễm thủy ngân sẽ đẻ con ra
quái thai, dị dạng hoặc bị nhiễm bệnh Minamata bẩm sinh. Hậu quả là hơn
17 000 người dân phải gánh chịu căn bệnh này suốt hơn 60 năm. [10]
Tác
hại của việc khai thác KLN cho môi trường có thể biểu hiện trực quan
hơn ở chung quanh khu vực nhà máy khai thác kim loại nặng ở Baotou,
Trung Quốc năm 2012 súc vật bị chết do nhiễm khí độc. Ngay cả cây ăn
trái cũng èo uột và trái có mùi hôi thối [11].
Nếu là NaCN thì sao?
Tuy
tính độc hại lâu dài của cyanua không tàn khốc như kim loại nặng, chất
độc này có thể phá hủy hệ thần kinh và bộ phận hô hấp, thay đổi hồng
cầu. [15]. Người bị nhiểm độc rất khó thở và dễ bị chảy máu mũi. Những
triệu chứng này không phù hợp lắm với triệu chứng tìm thấy ở những người
bị ngộ độc do ăn cá nhiễm độc báo chí đã đưa thời gian gần đây. [12]
Không ăn cá chết thôi chứ hải sản sống thì ăn không sao? Tắm biển cũng không sao?
Đây
là một nhận định sai lầm trầm trọng. Khi cá chết có nghĩa nồng độ chất
độc đã vượt ngưỡng. Nhưng cá còn sống không có nghĩa là không có bị
ngấm chất độc. Tuy trường hợp cá chết do NaCN thì ít nguy hại hơn nhưng
nếu là kim loại nặng thì hệ quả lớn hơn nhiều. Xin nhắc lại tất cả hải
sản từ vùng ô nhiễm có xác suất hấp thụ độc tố rất cao đặc biệt là những
loại sinh vật sống sát đáy. Những độc tố này tồn dư, tích luỹ qua chuỗi
thức ăn. Do cơ thể con người không có khả năng thải kim loại nặng hiệu
quả, nó sẽ tích lũy dần dần và gây tác hại lâu dài như nói trên. Đã có
nghiên cứu chỉ ra lượng nhiễm độc thuỷ ngân vào cơ thể người từ việc ăn
cá lên đến 95%. [10] Ngay cả lí do lần này không liên quan đến kim loại
nặng thì việc chất độc tồn dư ở những con cá chưa đủ liều lượng giết
chêt cá là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Thậm chí đã có ngộ độc với
người xảy ra ở Quảng Bình (Bố Trạch), Hà Tĩnh (Kì Anh) [12]. Do vậy, đây
là một nhận định vô cùng nguy hiểm. Người ngộ độc KLN qua đường tiêu
hóa thường có triệu chứng bụng quặng đau, buồn nôn, tiêu chảy, nhức đầu
và kiệt sức.
Bên
cạnh đó, như chúng tôi đã đưa ra trước đó bên cạnh sự nhiễm độc do hô
hấp và qua đường thức ăn thì chất độc có thể đi vào cơ thể qua da (niêm
mạc). Do vậy, trong thời gian này hạn chế việc tắm biển, thậm chí các
bạn tham gia điều tra nên có bảo hộ khi lặn sâu vào vùng nhiễm độc.
Không đưa ra lời cảnh báo để tránh việc chặn đi đường sống của hàng triệu dân nghèo?
Cũng
có một vài ý kiến cho rằng, khi chưa có bằng chứng cụ thể chúng ta
không đưa ra nhận định để tránh làm mất đi nguồn sống của người dân hay
làm nhân dân hoang mang. Theo chúng tôi đây là một nhận định hết sức sai
lầm. Khoa học ngoài việc tìm ra bằng chứng còn có chức năng dự báo để
đề phòng trường hợp xấu nhất. Chúng ta đề phòng trường hợp xấu nhất
nhưng mong đợi vào tình huống khả quan nhất. Nếu chúng ta không cảnh báo
kịp thời, hậu quả sẽ lan nhanh, sâu và rộng hơn cho cộng đồng đến mức
độ không còn khả năng kiểm soát được. Như ví dụ trên: vụ nhiễm độc
Minamata cũng được phát hiện nhờ vào lời cảnh báo của viện trưởng
Hosokawa của bệnh viện Kumamoto khi nghi ngờ nhiêm độc thủy ngân hữu cơ
của các bệnh nhân. Tại thời điểm đó, sự việc như này chưa hề có tiền lệ
trước đó [10]. Chúng ta đi sau nên học những bài học của người đi trước
để tránh sai lầm. Hơn nữa việc chúng ta được cảnh báo là để chúng ta
biết và đề phòng chứ không hề vì thế mà sợ hãi.
Những phát ngôn thiếu trách nhiệm
Thời
gian gần đây nhiều cơ quan chức năng nhà nước đưa ra kết luận “nguyên
nhân cá biển chết hàng loạt là do độc tố” [13]. Về điều này, một người
dân không có hiểu biết về khoa học cũng có thể kết luận được, đặc biệt
là những nạn nhân trúng độc phải cấp cứu do ăn đồ biển ở khu có cá
chết. Có hai nguyên nhân cá biển chết hàng loạt: 1) báo hiệu sắp có
thiên tai từ động đất hay núi lửa ở thềm lục địa (điều này xưa nay chưa
bao giờ xảy ra ở Việt Nam), 2) có sự thay đổi lớn về số lượng vi sinh
vật trong vùng nước (hiện tượng nước nở hoa, hay dịch bệnh) và 3) chất
kịch độc do con người thải ra trong nước biển. Kết luận của cơ quan
chức năng chỉ khẳng định rằng chúng ta sẽ không có thiên tai. Điều 90
triệu dân Việt cần biết từ cơ quan chức năng là xác định cá chết và
người dân bị ngộ độc là do hóa chất gì để cộng đồng khoa học có thể hổ
trợ tìm phương án giải quyết.
Lãnh
đạo Formosa nói 300 tấn hóa chất nhập về sử dụng để tẩy rửa một số
đường ống không gây hại và với khu công nghiệp thì chỉ “bé như hạt gạo”
[13]. Kết luận của lãnh đạo Formosa rất mập mờ và khó hiểu, gây phẫn nộ
cho rất nhiều người dân Việt Nam. Xin phép được hỏi hóa chất tẩy rửa
đường ống đó có tên hóa học là gì? Nếu lãnh đạo Formosa không trả lời
được thì xin cho biết tên thương mại là gì? Chi cục Hải Quan Hà Tĩnh có
thể cho dân biết thông tin cụ thể về 300 tấn hóa chất này không?
Mới
đây lãnh đạo Formosa còn tuyên bố để phát triển kinh tế việc chết vài
con cá biển là chuyện nhỏ và là cái giá phải đánh đổi. Chỉ tiếc là việc
chết cá biển không phải là chuyện “bé như hạt gạo” mà nó có thể là cảnh
báo cho một tai họa còn khủng khiếp hơn chất độc màu da cam sắp đổ
xuống các thế hệ tiếp theo của Việt Nam.
Kết luận:
Có
thể coi sự việc nghiêm trọng này là một thảm họa quốc gia, một quốc nạn
tác hại khôn lường và lâu dài. Với sự nguy hiểm của chất độc chúng tôi
cho rằng cần có một nghiên cứu toàn diện với sự hỗ trợ của cộng đồng
khoa học quốc tế như World Health Organization (WHO) và nên khẩn cấp
trong thời gian này. Chính phủ cần yêu cầu Formosa dừng ngay việc xả
nước thải ra biển cho đến khi có kết quả điều tra chính thức. Các cơ
quan luật pháp cũng như các luật sư cần thu thập thông tin đầy đủ để có
thể bắt buộc Formosa bồi thường thiệt hại cho dân về sức khỏe cũng như
thiệt hại kinh tế nếu sự thật chất độc là do Formosa thải ra. Trong khi
chờ kết luận của cơ quan điều tra thì người dân tạm dừng tiêu thụ các
loại hải sản và không đi tắm biển. Người dân ở vùng bị nhiễm, cần phải
xét nghiệm mẫu nước sinh hoạt và sản xuất nơi mình đang sống. Chúng tôi
đã có bài viết hướng dẫn cách lấy mẫu và gửi đi xét nghiệm để
có kết quả chính xác. Nếu các bạn cần tư vấn thêm về cách xử lý nước
hoặc trao đổi về các kết quả nhận được có thể gửi email cho chúng tôi.
Nếu có điều kiện hãy dùng máy lọc để lọc nước trước khi dùng kể cả đó là
nguồn nước sinh hoạt. Đồng thời chúng ta cũng nhanh chóng phổ biến đến
người dân, để nhân dân an tâm, có biện pháp đề phòng và cũng cần đề
phòng các lực lượng mê tín dị đoan lợi dụng hiện tượng này để tung tin
đồn nhảm và trục lợi. Hơn lúc nào hết người dân cần tự mình trang bị
những kiến thức cần thiết để bảo vệ cho chính bản thân và gia đình.
Tài liệu tham khảo
2- Frances Solomon, ‘Impacts on aquatic ecosystems and human health’, Mining.com (April, 2008)
4-Tác hại của KLN : ” Heavy Metals Toxicity and the Environment”.
5- Lars Järup, Hazard of heavy metal contamination, British Medical Bulletin 2003; 68: 167–182
7- Ảnh bồn chứa nước xả. http://m.nguoiduatin.vn/
Cách
đây vài tuần (may 23 - may 25, 2016) tổng thống Hoa Kỳ, ông Obama đã
viếng thăm Việt Nam, máy bay hạ cánh tại phi trường Nội Bài vào sáng thứ
hai ngày 23 tháng 5 (ngày chủ nhật có tổ chức bầu cử trên toàn quốc),
ngày 24 ông bay vào Saigon và hôm sau rời Việt Nam bay đi Nhật Bản.
Đại
sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội, ông Ted Osius có một vai trò quan trọng trong
cuộc viếng thăm của tổng thống Obama, vào trưa thứ tư ngày 8 tháng 6,
2016 ông đã có một cuộc tiếp xúc với công chúng để nói về cuộc công du
của vị lãnh đạo hành pháp Hoa Kỳ.
CSIS
là tên của Center for Stategic and International Studies, tạm chuyển
ngữ là Trung Tâm Nghiên Cứu về Chiến Lược và Bang Giao Quốc Tế là nơi tổ
chức cuộc tiếp xúc này.
Đây
là một cơ quan nghiên cứu chính sách (thinh tank) tọa lạc tại trung tâm
thủ đô, 1616 Rhode Island Avenue, Northwest, Washington DC, nơi có
nhiều định chế giáo dục như đại học Johns Hopkins (Business School,
School for Advanced International Studies), International Language
Institute, các trung tâm nghiên cứu: Peterson Institute for
International Economic, Middle East Institute, Carnegie Endowment for
International Peace, The Aspen Institute, Foreign Policy Initiative,
Center for Global Development.
Tốt
nghiệp đại học và qua được các kỳ thi rất khó của Bộ Ngoại Giao để được
huấn luyện trở thành một nhà ngoại giao chuyên nghiệp, ông Ted Osius đã
phục vụ tại Việt Nam dưới thời vị đại sứ đầu tiên ở Hà Nội Pete
Peterson (1997-2001), phụ trách mở lại Tòa Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ tại
Saigon, sau đó ông cũng đã phục vụ tại nhiều nước Á Châu khác như Ấn Độ,
Phi Luật Tân, Thái Lan, Nam Dương. Ông là phó đại sứ Hoa Kỳ ở Nam Dương
từ 2009 đến 2012, sau đó ông về CSIS nghiên cứu 1 năm, rồi là giáo sư
tai Đại Học Quốc Gia về Quốc Phòng (National War College) từ 2013 đến
2014, ông được tổng thống Obama đề nghị, Thượng Viện chuẩn y và bắt đầu
chức vụ đại sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội từ cuối năm 2014 (dec 2014).
Có
khoảng hơn 100 người ghi tên tham dự, ngồi chật phòng họp từ trước lúc
bắt đầu vào lúc 2 giờ chiều, sau phần giới thiệu ông Ted Osius đã đọc
một bài nhận định, đứng tại bục diễn đàn để trả lời các câu hỏi trong
vòng một tiếng đồng hồ, sau đó ông nán lại thêm hơn nửa tiếng để tiếp
xúc với cử tọa. Sau đây là các tóm lược ý chính các câu trả lời của đại
sứ Ted Osius:
1- nhân quyền:
- trong các cuộc họp, tổng thống Obama luôn luôn đề cập đến nhân quyền
-
Hoa Kỳ giúp Việt Nam soạn những đạo luật để bảo vệ quyền tự do tôn
giáo, tự do hội họp, tự do báo chí như được quy định trong hiến pháp có
hiệu lực từ đầu năm 2014
- Hoa Kỳ vẫn còn có thể áp lực chính phủ Hà Nội khi có cuộc thương lượng về vũ khí mặc dù đã bãi bỏ luật cấm vận vũ khí
-
hai quốc gia đồng ý tiếp tục các cuộc đàm phán để hai quan điểm tiến
đến gần nhau trong toàn bộ, Hoa Kỳ không chấp nhận những cuộc thả tù
nhân mỗi lần một ít có tính cách tượng trưng
2- bãi bỏ cấm vận vũ khí:
-
việc đặt mua, yêu cầu được chấp thuận, huấn luyện, chuyển giao
(procurement) là một quy trình rất phức tạp, Hoa Kỳ đã gửi chuyên viên
để tổ chức những khóa học và hội thảo tại Việt Nam để phía chính phủ Hà
Nội thấu hiểu cách thức và tiến trình, có những quy luật cần sự đồng ý
của Quốc Hội
3- việc cá chết ở Vũng Áng:
- đích thân đại sứ Ted Osius đã đưa đề nghị trợ giúp kỹ thuật để tìm nguyên nhân song nhà cầm quyền Hà Nội khước từ
- Việt Nam là một nước có chủ quyền vì thế Hoa Kỳ không thể can thiệp vào nội bộ như ủng hộ các cuộc biểu tình
4- đại học Fulbright:
-
các cuộc phản bác của bà Tôn Nữ Thị Ninh về việc cựu nghị sĩ Bob Kerrey
được cử là chủ tịch ban quản trị là một sinh hoạt dân chủ thông thường
- đại học sẽ tự trị về giáo sư và giáo trình, không phải tuân theo các bài học chính trị và quy định của bộ giáo dục và đào tạo
5- biển Đông:
- Hoa Kỳ quan niệm là quyền thông thương trên vùng biển này là tự do hàng hải theo công ước quốc tế
- Hoa Kỳ ủng hộ các cố gắng giải quyết các sự khác biệt bằng phương pháp ngoại giao
