Tôn giáo và cộng sản có thể hòa hiệp? (*)
Như dự trù, Giáo Hoàng Tòa thánh La Mã thu hút sự quan tâm của giới
truyền thông Hoa Kỳ nhiều hơn chủ tịch Trung cộng, với việc đức Francis
rạng rỡ hơn ông Tập trên mọi khía cạnh. Người Trung Quốc không thể phớt
lờ được thực tế này, đến độ một nhà ngoại giao Trung cộng phải xác nhận
thẳng thừng rằng "Đức Giáo Hoàng được đón tiếp không khác gì một minh
tinh nhạc rock". Các cư dân mạng người Hoa càu nhàu rằng sự chú mục vào
đức Giáo Hoàng làm tổn hại đến cuộc công du Hoa Kỳ của ông Tập Cận Bình.
 |
| Đức Giáo hoàng được đón tiếp không khác gì một minh tinh nhạc rock |
 |
| Biểu tình chống chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình bên ngoài Nhà Trắng sáng 25 tháng 9 năm 2015. (RFA) |
Trong bối cảnh này, chúng ta không lấy làm ngạc nhiên là tại sao phái
đoàn Trung cộng phải thực hiện mọi bước khả dĩ nhằm giữ khoảng cách với
Giáo Hoàng. Ông Tập Cận Bình phải nấn ná lại Seattle nhằm bảo đảm rằng
Đức Giáo Hoàng đã rời khỏi thủ đô Hoa Thịnh Đốn trước khi chính ông ấy
hạ cánh xuống nơi đó và giới truyền thông nhà nước Trung cộng đã đi tin
dày đặc trên hầu hết hết các trang báo về chuyến Mỹ du của ông Tập Cận
Bình mà không hề liếc mắt đến đức Giáo Hoàng.
Một thực tế khác làm tăng thêm sự lúng túng cho phái đoàn của ông Tập
Cận Bình là mối quan hệ căng thẳng giữa nước Cộng hòa Nhân dân Trung hoa
và Tòa thánh Vatican kể từ khi đảng cộng sản lên nắm quyền ở Trung hoa
lục địa. Trung cộng không hề bang giao chính thức với Giáo hội La Mã kể
từ năm 1949. Kể từ đó tới nay, nhiều phái đoàn truyền đạo Công giáo bị
trục xuất khỏi Hoa lục và tín lý Công giáo bị phỉ báng là một sản phẩm
của chủ nghĩa đế quốc Tây phương.
Mặc dù đảng Cộng sản Trung Quốc để cho Giáo hội Công giáo La Mã hiện hữu
tại Hoa lục nhưng lại dưới một hình thức không toàn vẹn. Thật vậy, một
giáo hội "chính thức" chỉ có thể thông công với đảng Cộng sản, và một
giáo hội tông truyền nhưng phải hoạt động ngấm ngầm đã đối đầu với các
sự đàn áp của nhà nước. Giáo hội nhà nước, với danh xưng là Hiệp hội
Công giáo Người Hoa Ái quốc (Chinese Catholic Patriotic Association -
CCPA), đã liên tục mâu thuẫn với Tòa thánh Vatican. Nhiều giám mục bị
tuyệt thông sau khi được bổ nhiệm mà không có sự phê chuẩn của Giáo hội
La Mã.
Cùng với một số ít các quốc gia công nhận sự chính danh của nước Cộng
hòa Đài Loan, Tòa thánh Vatican bị Trung cộng bác bỏ. Tầm cỡ và vị trí
địa lý của giáo quốc La Mã hầu như chẳng có gì để mời mọc cường quốc
kinh tế hạng nhì trên thế giới. Theo ước tính, cộng đồng Công giáo người
Hoa chỉ có khoảng 12 triệu tín đồ, một con số khá đông nếu so với người
Ky Tô hữu ở nhiều quốc gia khác trên thế giới nhưng lại chẳng thấm tháp
gì nếu so với một dân số khổng lồ của Trung quốc.
Tuy nhiên, mối bang giao của Trung cộng với Tòa thánh Vatican đã phát lộ
vài dấu hiệu nồng ấm, đáng lưu ý nhất là sau khi đức Giáo hoàng Francis
và ông Tập Cận Bình thư qua, tin lại với nhau sau sự thăng tiến quyền
lực hầu như là đồng lượt hồi tháng Ba năm 2013. Trong một thông cáo
chính thức do giới truyền thông nhà nước đăng tải, Trung cộng bày tỏ
niềm hy vọng rằng "Tòa thánh Vatican sẽ thực hiện các nỗ lực chung để
tạo ra các điều kiện cải thiện mối bang giao song phương dưới sự lãnh
đạo của tân giáo hoàng". Một dấu hiệu thiện chí khả dĩ khác là nhà cầm
quyền Trung cộng đã cho phép đức giáo hoàng xử dụng không phận khi ngài
bay ngang qua Trung quốc đến Đại Hàn hồi năm ngoái.
Đức Giáo hoàng đã liên tục bày tỏ nỗi khát khao được tới thăm Trung
Quốc, chỉ mới cách đây mấy ngày đức Francis phát biểu rằng ngài "yêu
thương nhân dân Trung Hoa". Nhưng ngài vẫn chưa nhận được phúc đáp của
nhà cầm quyền Trung cộng. Với việc đức Giáo hoàng đang chuyển tiếp từ
một tiếng nói tâm linh, đạo đức thuần túy sang một tiếng nói cộng hưởng
với chính trị toàn cầu, Trung cộng có lẽ muốn cân nhắc lại thái độ của
mình. Tuy nhiên, giả như một cuộc công du chính thức của đức Giáo hoàng
diễn ra, thì Trung cộng buộc phải đương đầu với các tôn giáo khác trong
nước và nghiêm chỉnh đánh giá lại lập trường với giáo lý Công giáo tại
Trung quốc.
Trong khi đó, đức giáo hoàng Công giáo ít được những thường dân Trung
quốc quan tâm tới. Đức Giáo hoàng hiếm khi được bàn đến bên ngoài cộng
đồng Công giáo, và thậm chí nếu có là chỉ khi nào xảy ra một sự công
kích hình tượng quốc gia dân tộc Trung hoa.
Định mệnh dường như có những sự liên kết ngấm ngầm. Cả hai Tập Cận Bình
và Đức Thánh Cha Francis đều đắc cử trong tháng Ba năm 2013 và đều công
du Hoa Kỳ lần đầu tiên trong cùng một tuần. Nhưng con đường vẫn còn rất
dài để mối bang giao Trung cộng và Tòa thánh Vatican tiến triển nhanh
đến mức chúng ta có thể nhìn thấy đức Giáo hoàng đặt chân xuống Bắc Kinh
trong nay mai.
02/10/2015
