Trên con đường dài dẫn ra biển Hungtington Beach,
Quận Cam, có những khu nhà rất đẹp mà chủ hầu hết là người Việt. Họ là những
người rất trẻ, hoặc đó là những gia đình bình thường nhưng sống khép
kín.
Bạn tôi, một người đã sống ở
nơi này, gần bằng thời gian của thế hệ người Việt đầu tiên đặt chân đến Mỹ sau
tháng 4/1975, nói rằng đó là những khu định cư mới của
“việt
cộng”.
Những ngôi nhà đó được mua rất
nhanh trong khoảng vài năm gần đây – mỗi căn từ 750,000 cho
đến vài triệu USD, cho thấy có một nguồn ngoại tệ khổng lồ được chuyển ra khỏi
nước Việt Nam, để xây dựng một ước mơ thầm kín và khác biệt bên ngoài tổ quốc
của mình.
Phần lớn những người này đều nói giọng miền Bắc
mới. Họ có một lối diễn đạt thời thượng thật dễ gây ấn tượng. Anh bạn
tôi, một người làm real estate – môi giới mua bán bất động sản ở Mỹ – kể lại
cuộc trò chuyện với một khách hàng như vậy, và được biết nhà được mua ngay bằng
tiền mặt, mà người khách dằn giọng “tiền
tươi!”.
Không chỉ ở nơi đó, nhiều năm gần đây, cộng đồng
Việt Nam ở Texas cũng hay nói với nhau rằng khu Bellaire đang ngày càng nhiều
những người chạy khỏi Việt Nam hợp pháp như vậy. Thậm chí, không chỉ xuỳ tiền
nhanh để mua nhà – lớp người này rất nhiều tiền – họ mua luôn các cơ sở thương
mại. Từ các tiệm nail với giá vài chục ngàn cho đến các siêu thị giá trên chục
triệu USD, một thế hệ khác chính kiến, khác tư duy đang len lỏi vào các cộng
đồng Việt Nam chống Cộng để mong an cư và sinh tồn. Nơi quần cư cho tiếng Việt,
văn hoá Việt không chấp nhận chế độ cộng sản mà nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng từng gọi
là “một Việt Nam bên ngoài Việt Nam”.
Có lẽ vì vậy, mà ở các khu người Việt như
vậy, biển quảng cáo của các luật sư di trú ngày càng nhiều. Trên đài phát thanh
hay truyền hình cũng ra rả các lời mời tư vấn tìm hiểu cách lấy thẻ xanh để được
ở lại nước Mỹ.
Sẽ là một điều chua chát, nếu nhìn lại lịch
sử. Dù nước Mỹ vẫn bị gọi là thua trận và bị “đuổi” khỏi Việt Nam theo các văn
bản tuyên truyền, nhưng đích đến giờ đây của nhiều quan chức Việt Nam vẫn là
nước Mỹ chứ không là đồng minh số một Trung Quốc. Thậm chí các quan chức, giới
tư bản đỏ hiện tại của Việt Nam còn bỏ ra rất nhiều tiền để được trụ lại quốc
gia thù địch đó, cho mình là cho con cái của
mình.
Nhiều người Việt Nam sống bằng đồng tiền
lương thiện ít ỏi của mình tại Mỹ đã ngạc nhiên hỏi rằng “họ là ai, sao giàu
vậy”. Thật không dễ trả lời. Trong những người đến Mỹ hay bất kỳ quốc gia phương
Tây thù địch nào khác, có những người làm mọi cách như một cuộc tỵ nạn về an
sinh, giáo dục… nhưng cũng có những người chạy đi, để âm thầm đào thoát khỏi lý
tưởng của mình.
Anh Mến, một người sống ở Kansas chỉ hơn 10
năm, trong một cuộc gặp ngẫu nhiên đã thảng thốt kể rằng anh chứng kiến những
người Việt đến Mỹ mua một lúc 2,3 căn nhà. Thậm chí họ còn luôn đón mua hàng
chục chiếc Iphone đời mới nhất để gửi về, so với anh đến nay vẫn còn mắng con
khi thấy chúng xài viết chì được phân nửa đã vứt đi. “Việt Nam bây giờ dễ kiếm
tiền lắm hả anh?”, anh Mến ngơ ngác hỏi.
Thật khó mà giải thích với anh Mến, dù cùng
là người nói tiếng Việt với nhau. Vì ngay ở quê hương lúc này, hàng triệu người
đang nuốt các bữa ăn công nhân hàng ngày tệ bạc đến mức như công khai bào mòn
tuổi xuân của họ. Những vùng quê đói nghèo phải xin gạo trợ cấp mỗi năm, nhưng
đầy dẫy các quan lớn vẫn lên nhà cao, tậu xe to và viết các dự án xây tượng đài
hàng ngàn tỉ.
Trường St Polycarp ở thành phố Staton, Quận Cam, là
một trong những trường tư thục Công giáo mà nhiều gia đình người Việt dù tốn
tiền nhưng vẫn hay gửi con vào vì mong chúng học kiến thức, và học được cả đức
tin. Thỉnh thoảng, cũng có những gia đình đem con đến và cho con cái làm quen
với Jesus thay cho học tin vào một lãnh tụ. Năm ngoái, chiếc xe đỗ trước cửa
trường đưa đứa trẻ vào học, có cả ông bà theo để xem nơi học thế nào. Đó là
những người vẫn còn mang đậm phong thái cán bộ với quần áo, giày dép vả cả giọng
nói.
Khi gia đình này bước qua sân trước, vòi nước tự
động tưới cây bất ngờ bị hư, nên làm tràn ra một vũng nước. Người phụ nữ lớn
tuổi bước qua, càu nhàu “Thế này là không được. Phải nói nhà trường xem lại coi
chứ thế này thì đi hư hết cả giày”. Thấy tôi là người Việt, đang đứng gần ở nơi
bán hàng gây quỹ cho trường, nên bà nói luôn “Anh có làm ở đây không, anh nên
nói với ban giám hiệu”.
Tôi nhớ đến Sài Gòn, Hà Nội… nhớ những ngày
nước ngập lụt lội đến tận giường. Nhớ đến những mùa nhập học hàng ngàn phụ huynh
vật vã, lê lết khắp nơi chạy trường cho con mình, dù phải gửi lót tay. Có lẽ
người Việt đã quen sống vất vả và chịu đựng nên mọi thứ quen dần, đến khi tiếp
cận với một đời sống tự do và dân chủ, ai cũng hăng hái tìm và thể hiện quyền
của mình. Dĩ nhiên vòi nước được sửa ngay sau ấy không lâu, mà ban giám hiệu
không đổ thừa cho biến đổi khí hậu hay thiếu tiền ngân sách. Gia đình đó khi
quay lại hôm sau, chắc sẽ hài lòng và nghĩ mình được tôn trọng, khác với những
ngày tháng mà bao nhiêu người dân ở quê hương giận dữ với hiện trạng nhưng thấy
mình luôn bị biến thành trò hề. Bài học của cuộc sống đơn giản hiện rõ trên
gương mặt của gia đình đó, mà tôi thấy, là sự tự tin và quyền của con người, có
thể rất khác khi họ ở Việt Nam, bị cảnh sát giao thông ngoắc xe vào vô cớ, đã
vội móc túi tìm vài trăm ngàn để lướt qua nan đề thật
nhanh.
Một trong những câu nói nổi tiếng của nhà
văn, diễn thuyết gia John Mason, cũng là tựa đề một quyển sách nổi tiếng của
ông, có tựa đề “Bạn được sinh ra như một nguyên bản, vậy đừng chết như một phiên
bản” (You were born an original. Don’t die a copy) có lẽ là một trong những động
lực thúc đẩy âm thầm nhưng mãnh liệt trong lòng người Việt từ nhiều đời nay. Đã
có rất nhiều người ra đi, để được thấy mình và con cái của mình được sống như là
chính mình, như một nguyên bản. Nhiều năm sau 1975, vẫn có những dòng người ra
đi rất xa khỏi quê hương để tìm lại phần nguyên bản của
mình.
Nghèo khó, họ có thể thành người rơm ở Anh
hay bị xua đuổi ở Campuchia. Giàu có, họ trở thành những kẻ lưu vong hoặc nhấp
nhổm với cuộc sống mới mà mắt vẫn đau đáu về quê nhà. Lịch sử thế giới chắc sẽ
lại phải ghi thêm một chương kỳ lạ. Con người và muông thú lên thuyền ông Noah
để gột sạch mình cho một thế giới mới, nhưng người Việt hôm nay lại lặng lẽ lên
chiếc thuyền mong cứu chuộc nguyên bản của đời mình, cứu chuộc một cuộc sống đơn
giản, thật thà và tự do.
Nhưng tại sao chúng ta không thể là nguyên
bản ở quê hương mình? Vì sao chúng ta phải sống không là mình nơi chôn nhau cắt
rốn của mình? Tôi đang hình dung người đàn ông có xe hơi đắt tiền không bỏ xe
giữa con đường ngập nước ở Sài Gòn mà ông ta cùng nhiều con người nữa đang ướt
sủng sẽ đi thẳng đến cơ quan nhà nước để hỏi rằng vì sao? Tôi hình dung gia đình
Việt Nam di cư đến Mỹ đó sẽ không chất vấn một ban giám hiệu ngoại quốc về của
công, mà sẽ cất tiếng nói như vậy trên chính đất nước mình? Một cuộc sống thật
và đơn giản – nguyên bản vì sao đang phải bị đánh tráo bằng những phiên bản vô
hồn và nhạt nhẽo?
Chúng ta được dặn dò hãy chỉ nên lo làm ăn,
và đừng quan tâm đến chuyện gì khác. Và nhiều người Việt đã rất mất rất nhiều
thời gian để làm được điều đó rồi giật mình nhìn thấy thế giới này không chỉ no
đủ là tất cả. Không ít người giàu có, thậm chí quan chức đã dồn tất cả để ra đi
và đổi một cuộc sống khác. Thậm chí đó là cuộc sống mà trước đây họ bảo vệ và
coi những kẻ từ bỏ, ra đi là thù nghịch.
Cuộc sống đang như vậy. Rất hiện thực. Khi viết một
bài trước đây, một bạn trẻ, có khuynh hướng dư luận viên, đã nhắn cho tôi “vậy
cứ nghèo đi, nghèo hoài đi”. Dĩ nhiên, đó lại là một khái niệm khác, mà nếu hiểu
những gì tôi viết ắt bạn trẻ ấy sẽ không nói như vậy. Vì câu hỏi của tôi rất rõ
rằng chúng ta – người Việt, đang cố giàu lên và sau đó là
gì?
Nhạc sĩ
Tuấn Khanh
(VN)