Sài Gòn, trung tâm thành phố những ngày thường, cái góc nhỏ của chị vốn
đã bé mọn, vào những ngày vắng vẻ của ai về nhà nấy đón năm mới, cái góc
nhỏ ấy lại càng lẻ loi hơn. Chị Đa, tên của người đàn bà làm nghề vá –
sửa xe ấy, nhiều năm đã không còn về quê nữa. Chị chọn đón Tết trong căn
phòng trọ thuê ở tận quận Tân Phú, xa nơi chị làm việc đến gần 15 cây
số đường đi, mỗi ngày.
Một trưa nắng đến điên người, xe lại bị xì bánh, tôi đẩy xe đến góc
đường đó và được chị mời chào vá xe. Ngồi nhìn đôi bàn tay thoăn thoắt
của người đàn bà giấu mình vào khẩu trang, nón trùm và áo khoác dày cộm
để chống lại cái nắng Sài Gòn, có lẽ ai cũng không khỏi ngạc nhiên vì
sao công việc rất ‘đàn ông’ ấy, lại được một phụ nữ đảm đương một cách
hoàn hảo như vậy. Trò chuyện mới biết chị Đa đi từ Thanh Hoá vào Nam lập
nghiệp từ lúc còn trẻ. Cuộc sống nghèo khổ khiến người chồng bỏ đi lúc
chị đang có 2 con nhỏ. Thế là chị thay vào công việc của người chồng để
nuôi con. Hơn 15 năm sống ở nhà trọ, vá xe trên vỉa hè, chị chọn vùng
đất này là nơi để sông sót và hy vọng.
“Hai đứa con của em giờ vào đại học cả rồi anh ạ”, chị Đa nói.
Trong những huyền thoại về sinh tồn, có lẽ những câu chuyện về những bà
mẹ vô danh như chị Đa đã lặng lẽ dựng nên những cuộc đời khác, đầy hy
vọng cho con cái mình, từ những giọt mồ hôi cần lao và kiên nhẫn, là
điều bình thường và kỳ diệu nhất. Nhưng ít có sách vở nào nói về họ.
Chị Đa kể rằng chị nhịn không về quê – vì quá đắt đỏ – suốt 15 năm để
dành dụm cho hai đứa con đủ tiền ăn học. 15 cái Tết trong đời mình chị
đón giao thừa cùng hai đứa con trong phòng trọ với những câu chuyện về
miền quê chôn nhau cắt rốn của mình. 15 cái Tết nhìn con cái lớn dần và
chào mẹ để bước ra đi chơi với bè bạn, chị lại ngồi một mình, ăn những
bữa cơm ngày Tết một mình.
Không ai dạy cho chị Đa làm mẹ. Cũng như không ai dạy cho hàng triệu
người phụ nữ Việt Nam làm mẹ. Ngôi trường bí ẩn nào đó của thiên nhiên
đã ban tặng cho những người mẹ bài học về tình yêu thương bao la, sự
chắt chiu qua khốn khó và dựng nên từng thế hệ. Chị Đa làm tôi nhớ mẹ
mình lắm. Nhớ những những ngày Tết mà khi còn mẹ, chốc chốc tôi cứ muốn
quay về nhà để xem mẹ ra sao.
Sài Gòn hay Hà Nội, những ngày chuẩn bị đón giao thừa, hàng hàng lớp lớp
người khăn gói lên đường về nhà, về quê. Chắc rất nhiều người trong đó,
thật ra là về với mẹ. Cái Tết ở Việt Nam nhiều năm nay, mỗi lúc một
thiếu đi nhiều phong tục. Tết chỉ còn là một ngày nghỉ dài hơi. Tết có
thể là cuộc chạy trốn ngày thường đô thị để tìm về sự giản dị của cha,
của mẹ.
Nhưng không phải người mẹ cũng được niềm vui như vậy. Đôi vợ chồng bạn
quen với tôi, từ khi làm ăn khấm khá, vài năm trước đã tham gia trào lưu
mới của xã hội, là xách vali đi đón Tết ở nước ngoài. Ngày mùng một, họ
gọi điện thoại về a lô chúc Tết mẹ. Bà mẹ già cười trong điện thoại mà
mắt buồn buồn. Tôi nghĩ đến những đứa con của chị Đa. Chị cũng thúc mấy
đứa nhỏ đi chơi để hội nhập đời sống của chúng – năm chỉ có một lần.
Nhưng bữa ăn một mình, chắc rồi chị cũng buồn hiu.
Những năm mẹ tôi còn sống, sức yếu rồi nhưng bà cứ lụm cụm, lén ra sân
ra tuốt lá mai, vì sợ tôi thấy rồi ngăn. Bà cứ làm những chuyện mà tôi
cứ nghĩ là chỉ làm mệt người, do chỉ là thói quen ngày Tết như gọi người
đi đánh bóng lại bộ lư đồng, mua ít hoa, nhắc mặc đồ mới. Ấy vậy mà khi
mẹ không còn, thiếu những điều tưởng chừng như vặt vãnh ấy, Tết đi đến
mọi nơi nhưng không còn ghé vào nhà tôi nữa. Mẹ như một mùa xuân bí mật
mà thượng đế đã ban tặng cho mỗi gia đình, mà khi không còn, sự cô quạnh
và tiếc nuối sẽ đeo đẳng đến tận cuối đời, nhắc lại trong từng giấc mơ
khắc khoải.
Chắc những đứa con của chị Đa còn chưa biết đủ về món quà mà thượng đế
ban tặng cho chúng. Hay đôi vợ chồng bạn tôi vẫn chưa tìm thấy được cái
Tết thật sự với mẹ mình. Tôi nhìn thấy nhiều cái Tết mà bạn bè mình kể
nôn nao được về với Cha, Mẹ… dù đó là nơi vẫn còn thiếu con đường nhựa,
chưa có những cây cầu đủ cho chiếc xe đạp chạy qua. Đó là những chuyện
kể ấm áp lòng người, mà chỉ nói với nhau thôi, cũng đã nghe xôn xao như
Tết đến.
Anh bạn nhà văn của tôi đã hơn 50 tuổi, không cần Tết đến, mỗi khi nhớ
mẹ là anh leo lên chiếc xe 3 bánh dành cho người khuyết tật của mình, đi
cả trăm cây số để về nhà, đôi khi chỉ đề rờ vào mẹ mình, leo lên võng
nhìn mẹ qua lại. Một người bạn khác của tôi, sống bằng nghề ca sĩ và
hoạt náo, có đêm gần Tết bỗng gọi điện thoại để tâm sự vì không còn biết
nói với ai, rằng anh ta nhớ mẹ quá, rồi khóc rưng rức trong điện thoại.
Khi còn mẹ, Tết cho mỗi người cảm giác là trẻ con, bất luận bao nhiêu
tuổi. Khi mất mẹ rồi, Tết là cảm giác phải làm một người lớn một mình,
mới héo hắt làm sao.
Năm nay, tôi không thấy đôi vợ chồng người bạn quen chuẩn bị vali để đón xuân ở nơi khác nữa. “Mẹ yếu rồi, nên năm nay ở nhà thôi”,
người chồng nói như vậy. Tự nhiên lòng tôi mừng như trẻ nhỏ. Vậy là bà
cụ được một năm mới bên con cháu đề huề. Dẫu muộn, nhưng rồi xuân đã
thật sự ghé đến ngôi nhà đó. Tôi cũng ước hai đứa con chị Đa sẽ ở nhà,
ăn bữa cơm với mẹ nhiều hơn. Rồi sẽ có lúc chúng bừng tỉnh và hiểu rằng
không có tượng đài nào vĩ đại hơn người mẹ với đôi tay chai sần ấy, cho
chúng được ôm chầm lấy từng ngày. Thế gian này, nếu ai cũng thương và
nhớ đến mẹ mình, thì đó là lúc cõi hiền lương phủ sáng mặt người.
Không còn mẹ, chẳng còn ai nhắc chuyện đi tuốt lá mai hay đem bộ lư đồng
đi đánh bóng. Tết ghé qua ngôi chùa nhỏ, nhìn những phần thạch táng cao
như núi, trong đó có mẹ, sao mà mọi thứ nguy nga và nhạt nhẽo đến vậy.
Khói hương chỉ nhắc Tết và những ngày tháng đẹp nhất đã đi qua. Người
đàn ông đứng gần đó, cứ rì rầm nói chuyện với người đã khuất như một
điều kỳ lạ và dịu dàng. Tết không có quá khứ, không có kỷ niệm về Cha,
về Mẹ, chắc chỉ là những mùa thụ hưởng của bản năng, vô vị.
Mồng một Tết. Hãy nhớ đốt một nén hương trầm với lòng kính nguyện. Với
những ai còn mẹ, hãy mỉm cười hạnh phúc vì đó chính là mùa xuân đẹp nhất
ghé qua đời mình mà chúng ta cần níu giữ.
(Ảnh minh họa: Internet)
