Cuộc chơi kinh doanh tài chính với miếng bánh Cổ phần hóa Mobifone
Câu chuyện bắt đầu vào năm 2012, khi Nguyễn Thanh Phượng cùng “bộ đôi
Masan” Nguyễn Đăng Quang và Hồ Hùng Anh âm mưu thực hiện vụ áp-phe đình
đám trong lĩnh vực viễn thông: sát nhập Gtel vào Mobifone. Gtel khi đó
đang trong tình trạng thua lỗ triền miên, khách hàng liên tục bỏ mạng,
công nghệ di động 2G lạc hậu, chính phủ từ chối cấp giấy phép 3G, đối
tác VinpelCom bỏ của chạy lấy người để lại 450 triệu USD đã đầu tư vào
hạ tầng mạng di động. Với kết quả kinh doanh bết bát như vậy, Masan khi
đó chỉ cần bỏ ra 50 triệu USD là có thể mua lại toàn bộ cổ phần của
Gtel. Công ty cổ phần chứng khoán Bản Việt do Nguyễn Thanh Phượng làm
chủ tịch theo kịch bản sẽ được chỉ định thầu làm tư vấn cho vụ sát nhập
và có nhiệm vụ định giá Gtel lên cao chót với ở mức 500 triệu USD mặc
cho những kết quả kinh doanh ảm đảm.
Sau khi sát nhập thành công với Mobifone (được định giá 2 tỷ USD), Masan
sẽ chiếm 20% cổ phần trong liên doanh mới. Thông qua việc tăng vốn góp
để đầu tư 4G, Masan sẽ nâng tỷ lệ cổ phần nắm giữ lên 30% và bộ ba
Phượng – Quang – Anh nghiễm nhiên đút túi 3 tỷ USD sau khi bán toàn bộ
số cổ phần này cho các nhà đầu tư nước ngoài (Mobifone được dự đoán có
giá trị IPO khoảng10 tỷ USD)
Ai đã hy sinh để cứu Mobifone khỏi vụ áp-phe?
Dù có tính toán kỹ lưỡng đến đâu, Nguyễn Thanh Phượng cùng bộ đôi Masan
cũng không thể biết được kế hoạch của mình lại bị đổ bể phút chót bởi
một con người đang cận kề cái chết: ông Lê Ngọc Minh – chủ tịch đương
nhiệm lúc đó của Mobifone – người đang bị ung thư giai đoạn cuối.
Là một người trọn đời gắn bó với sự phát triển của Mobifone, ông Minh
không cam tâm để tâm huyết của mình cùng toàn thể cán bộ công nhân viên
Mobifone trong suốt 20 năm phút chốc đổ xuống sông xuống biển. Khi tình
hình sức khỏe ngày càng đi xuống, ông Minh quyết tâm dành quỹ thời gian
còn lại của mình để làm nên một câu chuyện lịch sử: cứu Mobifone khỏi sự
sát nhập với Gtel.
Ông Minh đã cung cấp toàn bộ thông tin chi tiết về kế hoạch của Phượng
cho phe “Tổng bí thư” để cầu cứu, đồng thời bằng mọi cách trì hoãn quá
trình cổ phần hóa Mobifone, đưa Credit Suisse vào làm tư vấn cổ phẩn hóa
Mobifone chứ không phải là Bản Việt, gửi toàn bộ chi tiết kế hoạch của
nhóm Nguyễn Thanh Phượng và Masan cho các báo lề trái qua đó tạo nên một
cơn bão dư luận vào thời điểm đó.
Với sức ép của dư luận cùng ý chí sắt đá của cố Chủ tịch Lê Ngọc Minh,
kế hoạch của Nguyễn Thanh Phượng cuối cùng bị đổ bể. Ông Minh, với tâm
thế của một người không có gì để mất, đã tạo nên một điều kỳ diệu và
giúp Mobifone tiếp tục phát triển ổn định trong hai năm kế tiếp.
Cay cú trước hành động phá rối của ông Minh, Nguyễn Thanh Phượng ngay
lập tức đẩy ông Minh khỏi Mobifone ngay khi doanh nghiệp này tách khỏi
Tập đoàn VNPT và sát nhập về Bộ Thông tin - Truyền thông năm 2014. Tiếp
theo đó, Nguyễn Thanh Phượng bí mật sắp xếp với lãnh đạo Bộ Thông tin
truyền thông để đưa đệ tử thân cận Lê Nam Trà ngồi vào chiếc ghế mà ông
Minh để lại.
Cuộc chơi mới
Khi đã đẩy được Lê Nam Trà vào ghế Chủ tịch Mobifone, Nguyễn Thanh
Phượng ung dung tính toán để thực hiện tiếp kế hoạch của mình. Việc đầu
tiên là gạt bỏ Credit Suisse và chỉ thầu thầu tư vấn cổ phấn hóa
Mobifone cho Công ty chứng khoán Bản việt. Kịch bản cũ đã bị lộ, không
thể tiếp tục dùng quân bài Gtel nên Nguyễn Thanh Phượng cùng Lê Nam Trà
phải lựa chọn một quân cờ mới, đó là AVG của Phạm Nhật Vũ, em trai Phạm
Nhật Vượng, một doanh nhân thân cận và trung thành của gia đình Thủ
tướng Dũng.
Tương tự như Gtel, AVG chỉ là một đống đổ nát với số lượng thuê bao ít
ỏi, công nghệ truyền hình vệ tinh thế hệ đầu đã lạc hậu, không tự sản
xuất được nội dung nên không có doanh thu phát sinh từ quảng cáo. Tình
trạng kinh doanh bết bát, AVG lỗ lũy kế đến 1.000 tỷ đồng và nợ gần
2.000 tỷ tiền đầu tư cơ sở hạ tầng.
Để hợp lý hóa việc sát nhập AVG, một doanh nghiệp kinh doanh truyền hình
chứ không phải viễn thông, Lê Nam Trà đã móc nối với Lãnh đạo Bộ Thông
tin – Truyền thông để xin chủ trương của chính phủ cho phép Mobifone đầu
tư vào lĩnh vực truyền hình. Với sự giúp đỡ của Nguyễn Thanh Phượng,
con gái Thủ tướng Dũng, chủ trương này nhanh chóng được chính phủ phê
duyệt.
Bước ngoặt từ Hội Nghị TW 13
Khi phe Thủ tướng Dũng có dấu hiệu đuối thế trước phe của Tổng bí thư
Nguyễn Phú Trọng tại HNTW 13, Nguyễn Thanh Phượng và Lê Nam Trà nhận
thấy hai điều: không thể mạo hiểm bằng mọi giá sát nhập AVG vào Mobifone
và không thể hoàn thành việc cổ phần hóa Mobifone vào cuối nhiệm kỳ Thủ
tướng (trước tháng 06/2016) vì đó sẽ là thời điểm ông Dũng cần đàm phán
với phe ông Trọng để toàn bộ êkip được hạ cánh an toàn. Việc cổ phẩn
hóa Mobifone chắc chắn sẽ do chính phủ mới phụ trách. Không còn làm chủ
được cuộc chơi, vụ áp-phe lần 2 của Nguyễn Thanh Phượng và Lê Nam Trà
đứng trước nguy cơ đổ bể.
Để vớt vát công sức mấy năm dàn trận, Nguyễn Thanh Phượng cùng Lê Nam
Trà quyết định “ăn non”: hoàn tất việc Mobifone mua lại 95% cổ phần của
AVG ngay trước khi HNTW 14 diễn ra (ký hợp đồng vào trưa ngày
25/12/2015).
Sai phạm chồng chất sai phạm
Giá trị thật sự của AVG được tính toán không đến 1.000 tỷ đồng, tuy
nhiên Lê Nam Trà đã ký quyết định mua lại 95% với giá 8.900 tỷ, cao hơn
giá trị thực 8.000 tỷ đồng. Số tiền này được Vin Group giải ngân cho Lê
Nam Trà cùng một số lãnh đạo của Bộ Thông tin – Truyền thông bằng các
bất động sản trong – ngoài nước và các tài khoản ngân hàng nhiều triệu
USD ở nước ngoài, mỗi người bỏ túi từ 5%-10%.
Để kịp hoàn tất hợp đồng mua bán trước HNTW 14, Lê Nam Trà đã chỉ đạo
không chuẩn bị hồ sơ, lập dự án trình Bộ Kế hoạch – Đầu tư và Bộ Tài
chính thẩm định theo đúng quy trình (vì nếu làm đúng quy trình chắc chắn
sẽ không được duyệt) mà chỉ thông qua móc nối với một số lãnh đạo Bộ
Thông tin – Truyền thông để trình thẳng lên Chính phủ.
Dù rất vội vã mua AVG, nhưng sau khi hoàn tất hợp đồng, do lo sợ tính
pháp lý không đảm bảo, Lê Nam Trà chỉ đạo nhân viên giữ kín toàn bộ
thông tin và không được gây ra bất cứ động tĩnh nào. Mobifone có thành
lập Ban Truyền hình để tiếp quản AVG và phát triển kinh doanh truyền
hình nhưng đến thời điểm này vẫn án binh bất động, chờ đợi vụ việc chìm
xuống. Ngay sau khi bài báo “Lê Nam Trà – tay trong con gái Thủ tướng
phá hoại 20 năm phát triển bền vững của Mobifone” được đăng trên các báo
lề trái vạch trần các sai phạm ở Mobifone dưới thời Lê Nam Trà, Lê Nam
Trà mới vội vã đính chính: “chúng tôi đang tiếp quản AVG” trên các báo
lề phải.
Việc mua AVG đã làm chậm tiến độ cổ phẩn hóa và làm giảm mạnh giá trị
vốn hóa của Mobifone. Mobifone đã hoàn thành việc xác định giá trị doanh
nghiệp dựa trên giá trị số sách vào ngày 30/06/2015. Tuy nhiên với việc
mua lại AVG vào ngày 25/12/2015, việc xác định giá trị doanh nghiệp sẽ
phải thực hiện lại dựa trên giá trị sổ sách vào ngày 31/12/2015. Ngoài
ra, với việc đưa vào kế hoạch kinh doanh dự phòng lỗ 700 tỷ đồng cho AVG
trong năm 2016, nợ đọng của AVG 2.000 tỷ, lỗ lũy kế 1.000 tỷ, giá trị
vốn hóa của Mobifone chắc chắn sẽ giảm vài tỷ USD so với con số 10 tỷ
USD được ước tính ban đầu. Trong bối cảnh nợ công ngày càng tăng, ngân
sách sẽ bị thất thoát đi vài tỷ USD chỉ vì một nhóm người chia chác nhau
cái lợi 8.000 tỷ đồng (gần 400 triệu USD).
